Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

(Re)wizje naturalizmu w świetle badań nad zwierzętami (animal studies). Rekonesans

Dariusz Piechota

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 165-173

The main question discussed in this article is: Can we re-interpret naturalism’s novels or short stories from a non-human perspective? The researchers of animal studies perceive the world as an ecosystem where humans, animals, and plants live in a symbiosis. They also perceive the human as a part of nature. Moreover, with regard to Charles Darwin’s discoveries, it is worth to mention that the theorists of naturalism called the human being an animal. Naturalists introduce a new protagonist into literature called the animal hero. Thanks to animal studies, he is perceived as a subject, not a thing (as was the case earlier). What is more, we can reconstruct different relations between species. One of the most important problems for naturalism and animal studies is empathy towards other creatures. Naturalists, as well as the researchers of animal studies, use different tools to analyse and interpret novels and short stories. First of all, they introduce different narrators in order to be objective. Furthermore, they indicate parallelisms between the human and animal world, they avoid subjective comments, and sometimes they use the strategy called the stream of consciousness to present other creatures’ thoughts.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

‘Ogród zoologiczny’ rosyjskich wyobrażeń mentalnych. Wariacje i dynamika reproduktywnego obrazu (2)

Piotr Czerwiński

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 23-56

Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jaki i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia, jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno -orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń. Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników. 

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Jak to jest być nietoperzem? Refleksje przy lekturze eseju Thomasa Nagela

Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 83-94

The article asks questions about the human cognitive abilities – how it is to be an animal of a species
different from one’s own. Using as a basis the doubts of the philosopher Thomas Nagel, the author proceeds to discuss the standpoint of ethnologists Frans de Waal and Konrad Lorenz, who accept the limitations of the human cognitive apparatus and language, with the help of which we describe what we call the “animal.” The author suggests that the problem of contemporary humanities and animal studies lies not in anthropodenial, but in anthropomorphism, rooted in the centrism typical of our species, which seems impossible to overcome. The author also proposes a thesis that the way to overcome this issue is for people to gain knowledge about these limitations. This knowledge, supported by interspecies empathy, developed in the process of coevolution of animal species (humans being one of them), is the most effective tool of heuristics.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Canis lupus i tajemnice ludzkiej duszy. O literackim obrazie wilka na przykładzie wybranych dzieł niemiecko‑ i anglojęzycznych

Aneta Jurzysta

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 205-224

The article is devoted to the literary representation of the wolf, and the texts analysed include Hermann Hesse’s Steppenwolf and Mark Rowlands’ The Philosopher and the Wolf. In both texts the wolf becomes the mirror in which the man’s inner life is reflected, and the authors search for the answers to existential questions in the wolfish nature. “And so, the Steppenwolf had two natures, a human and a wolfish one. This was his fate, and it may well be that it was not a very exceptional one.” Those words of Hermann Hesse refer to the complicated, split personality of the main protagonist and the complex nature of every man. Harry is partly a man, who desires social respect and the comforts of the middle-class life, and shares human ideas and interests, and partly a wild beast, who mocks these vain and absurd desires, and remains untamed and impulsive. Mark Rowlands’ wolf is not only part of the author’s inner self, but a wild animal, with which the American philosopher spent 11 years of his life. The wolf companion changes completely the man’s way of thinking, becoming an inspiration for philosophical considerations over the nature of love, death, happiness and humanity, the purposefulness of human actions, the sources of despair and hope, the nature of the fear of death. The wolf’s company makes it possible for Rowlands to find his human nature, makes him eventually become a different person: of partly human and partly wolfish nature. In both cases the wolf (being either part of a man’s personality or a real wild companion) determines the protagonists’ lives and helps them understand themselves.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Blisko ziemi. Kilka lekcji jeża

Tadeusz Sławek

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 45-60

Reading Jacques Derrida’s essay Che cos’è la poesia? as well as poems by Rainer Maria Rilke, Thomas Hardy, and Tadeusz Kijonka, we want to argue that the animal helps us to redefine the human subject. When pondering the fuzzy boundary between the human and the non-human, man interprets himself/herself not as a subject isolated in its sublime aspirations but, rather, as a fragile connection, delicate relation with what begs for his/her protection and care.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Umysły zwierząt: między naiwnym antropomorfizmem a dogmatycznym antroponegacjonizmem

Zbigniew Wróblewski

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 83-95

Badania nad zdolnościami poznawczymi zwierząt determinują w głównej mierze dwa przeciwstawne podejścia metodologiczne: naiwny antropomorfizm i dogmatyczny antropodenializm. Pierwsze z nich definiowane jest jako błędne (naiwne) ukazywanie świata zwierzęcego poprzez pryzmat zdolności poznawczych, emocjonalnych i językowych człowieka, drugie zaś zaprzecza istotnym podobieństwom między człowiekiem a zwierzęciem w celu podkreślenia różnic jakościowych między tymi dwoma światami. Pomiędzy tymi postawami jest miejsce na przedstawianie pośrednich punktów widzenia, do których zalicza się heurystyczną wartość krytycznego antropomorfizmu oraz wskazanie tych podobieństw i różnic między ludźmi i zwierzętami, które determinują prozwierzęce działania moralne.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Rola obrazów mentalnych w procesie myślenia zwierząt. Czy język jest warunkiem koniecznym myślenia?

Honorata Korpikiewicz

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 109-132

In the article it is argued that the conviction that verbally expressed language (as commonly employed by humans) is necessary for thinking is not justified. Animals have been found to employ various communication systems (languages) and, though these are different from human language, they testify to consciousness and thought. Recent research among autistic people has indicated that they frequently think in images rather than words, and it is suggested that this was the original feature of human thinking and may also be the basis of animal thinking.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Kilka uwag o obecności zwierząt w filmie i literaturze science fiction

Agnieszka Nieracka

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 107-117

 Jednym z najważniejszych tematów literatury i filmu science-fiction jest spotkanie człowieka z inną, obcą istotą. Sens tego spotkania nie tylko ukazuje dylematy antropocentryzmu, ale także podkreśla samotność człowieka wobec innych, nie-ludzkich istot. Zarówno animal studies jak i wyobrażone światy science-fiction stawiają podobne podstawowe pytania o możliwość komunikowania się z przedstawicielami innych gatunków. Dlatego też w niniejszym artykule analizuję wybrane teksty literatury i filmów science-fiction, które rozważają konsekwencje wynikające ze spotkania człowieka i zwierzęcia. Wskazuję na prymat myśli feministycznej w tej dziedzinie technokultury (Donna Haraway) i jednocześnie przedstawiam przykłady zwierząt bio-technologicznych w cyberpunku. Przywołuję także postać King Konga, charakterystyczną dla gatunku filmu fantasy, aby podkreślić obecność dyskursu feministycznego w tym "spotkaniu Pięknej i Bestii".

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ludzkie i Nie-ludzkie. Antropologia Czesława Miłosza: człowiek wobec zwierząt

Małgorzata Roeske

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 195-205

Considerations about the human condition and humankind’s place in nature are a vital part of the works of Czesław Miłosz. Miłosz’s cosmological vision is based on a deeply dualistic structure. On the one hand, we have got the human and civilisation – which is a synonym of purposefulness and divine order; on the other hand, there is the wild, cruel and untameable nature, whose activity is full of chaos and is meaningless from the metaphysical point of view. There is a sort of inconsistency in this seemingly ordered structure of reality, which seems to constitute the principle of Miłosz’s anthropology. The human in his essence is a “paradoxical being”; it is difficult to classify him in an unambiguous way. He is considered as the only creature that is composed of God’s elements – immortal soul, consciousness, and intellect. These properties detach him from nature and bring him closer to God in the hierarchy. Still, he is a biological creature and that disgraceful fact is difficult to accept for Miłosz; therefore, an attempt to draw a clear line between
man and nature is reflected so clearly in Miłosz’s works. The purpose of the article is to analyse a few works of Czesław Miłosz with regard to the issues mentioned above. Undeniably, the ideas presented by Miłosz are deeply rooted in Western philosophy.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

‘Ogród zoologiczny’ rosyjskich wyobrażeń mentalnych. Wariacje i dynamika reproduktywnego obrazu (3)

Piotr Czerwiński

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 13-48

Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jak i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno-orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń.
Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Czy zwierzęta mają język?

Barbara Rode

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 129-142

The belief that only humans use language has dominated in science for years. Linguists are especially sensitive to the notion that animals can use or create language. They argue that all species other than human can communicate but they do not use language, as it is reserved for people only. It is important to notice that animal psychology is a new and still far underdeveloped scientific field. More and more studies are revealing that animals can and do think, feel and communicate in a meaningful way. Recently, new studies have supported the hypothesis that some animals do use language. The communication systems that they use have all or most of the characteristics of a language. Con Slobodchikoff has shown that prairie dogs have grammar, can create language and use dialects in their communication with one another. Their pups learn their language in a similar way as human babies do. This article is meant to question the notion that animals do not use and create language.

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Nino De Vita: poezja sycylijska między dialektalnością a zwierzęcością

Paulina Malicka

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 177-186

The purpose of this article is to draw attention to the issue of human-animal relationships in con- temporary works of poetry and prose by Nino De Vita (b. 1950) – a Sicilian born in Marsala, for whom the local dialect of Cutusìu contrade becomes the language of expression. The author leaves out of his writings anthropocentric models and introduces into them narratives concerning various forms of life marked by common and indivisible history. Both animal and human characters share similar fates, experience the same emotions, reciprocate feelings, suffer and feel fear. Still, what unites the human and animal world most is the language, or rather the dialect, of Marsala – a com- mon channel of interspecies communication. The expression of the animal nature in people who wish to most spontaneously and sincerely express their own emotions and moods, resorts to dialectal sound, the mother tongue, characterized by great intimacy but also violence. Finally, the dialectality and animality of Nino De Vita’s work involve going beyond the boundaries, tracking and leaving traces as well as marking the territory for fear of loss and being left. This poetry is written in the name of ‘another him’ and for him.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bezdomność psów w Polsce, Holandii i we Włoszech w ujęciu komparatystycznym

Hanna Mamzer , Paweł P. Nowak , Magdalena Ziółkowska

Język: PL | Data publikacji: 27-05-2025 | Abstrakt | s. 1-23

Tekst prezentuje porównawczą analizę sytuacji psów bezdomnych w trzech wybranych krajach: Polsce, Włoszech i Holandii. Celem artykułu jest przeanalizowanie sytuacji bezdomnych w relacji do specyfiki kulturowej danego kraju. Taka analiza ma pomóc zidentyfikować czynniki, jakie mogą pomagać w ograniczaniu zjawiska bezdomności zwierząt, które jest problemem nie tylko ze względu na dobrostan zwierząt, ale też ze względu na dobrostan ludzi. Zwierzęta bezdomne są narażone na choroby, śmierć w wypadkach komunikacyjnych, brak pożywienia, a także na nieżyczliwe podejście ze strony ludzi. Z kolei dla ludzi bezdomne psy generują zagrożenie pogryzieniami, rozprzestrzenianie się zoonoz, konieczność realizowania programów opłacanych ze środków publicznych, a mających na celu ograniczanie bezdomności zwierząt. Największym wyzwaniem w tej sytuacji jest zapewnienie dobrostanu zwierzętom – czy pozostawanie przez całe życie w schronisku jest dla zwierząt lepsze niż bytowanie jako zwierzę bezdomne? Holandia nie ma problemu bezdomnych zwierząt (wszystkie są wyłapywane, umieszczane w schroniskach i przekazywane do adopcji), w Polsce występują nieliczne zwierzęta wolno bytujące, ale jest potężny problem przepełnionych schronisk, w których zwierzęta są zamykane na całe życie. Włochy mają zwierzęta bezdomne wolno bytujące i schroniskowe. Porównanie sytuacji tych trzech krajów umożliwia powielenie dobrych praktyk w zapobieganiu bezdomności zwierząt.

2025-05-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Kobiety, psy i koty. Domowa koegzystencja ludzi i zwierząt w literaturze familijnej

Marzena Małgorzata Kotyczka

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 175-194

The article discusses the issue of living and thinking with pets. The author analyzes examples of popular literature, particularly books addressed to families and women, in order to seek for animal agency in the plot. The thesis is based on an assumption about the special bond between pets and female characters in such novels. Verifying the theory of Yi-Fu Tuan from his book Dominance and Affection. Making of Pets, the article questions pets as an effect of the human tendency to domination over nature and taking comfort in a coherent view of animals. Pets, according to Tuan’s theory, ought to be reflections of human desires and needs. The domination in its roots is male, but its repressive demands involve pets as well as women. This is the premise whereby the special relation between pets and female owners has evolved. That is the reason why it is important to examine the meaning of human-animal relations by considering gender. The space where the bond between women and their pets starts and develops is also significant. The home is the third main character of each novel, and maintains an actually dynamic relation with others.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęce początki muzyki. O Ptasim radiu Juliana Tuwima

Anna Filipowicz

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 187-203

The essay is concerned with the topic of archaic “ethological tales”, which often present non-anthropocentric definitions of an animal as an emotional, rational, aesthetic creature – not formulated in opposition to the human. This point of view also appears in the poetry of Julian Tuwim, who connects the mythical idea of interspecies community with the Darwinian theory of evolution. In Ptasie radio/Bird radio (1938) he shows, for example, that the concept of melic poetry inherited from the ancient Greeks, has a biological base and comes from birds’ vocalisation. Analysing birds’ mating songs leads him to the idea that not only does man have the ability to generate aesthetic sounds, but that he also shares this ability also with other animals. Today, his intuition can be confirmed also in the field of genetic research.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Ogród zoologiczny” rosyjskich wyobrażeń mentalnych. Wariacje i dynamika reproduktywnego obrazu (1)

Piotr Czerwiński

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 23-58

Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jaki i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia, jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno -orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń. Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Stosunek do śmierci zwierząt jako miernik człowieczeństwa (na podstawie utworów Walentina Rasputina)

Aleksandra Urban-Podolan

Język: RU | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 265-273

W tekście przeanalizowano utwory Walentina Rasputina, w których stosunek bohaterów do śmierci zwierząt, śmierci, której są zarówno świadkami, jak i sprawcami, stanowi niejako miernik ich człowieczeństwa. Uwaga skupiona została przede wszystkim na utworach Продается медвежья шкура oraz Живи и помни. W pierwszym z nich mamy do czynienia z jednej strony z „uczłowieczeniem” zwierzęcia, który, tropiąc myśliwego, przejawia niespotykaną chęć zemsty oraz konsekwencję w dążeniu do celu, z drugiej – możemy zaobserwować ewolucję charakteru głównego bohatera od bezrefleksyjnego uśmiercania zwierząt w celach zarobkowych do całościowego postrzegania świata i przyrody, w którym każda żywa istota ma prawo do życia. Z kolei w drugim z utworów obserwujemy proces wprost przeciwny – moralną degradację człowieka, której świadectwo stanowi między innymi nieuzasadnione zabicie bezbronnego zwierzęcia. W kontekście rozważań o sakralnym charakterze przyrody obraz głównego bohatera można odczytywać także jako antyreligijny model zachowania człowieka.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Myślistwo i religia. O religioznawczej ocenie praktyk łowieckich w perspektywie animal studies

Alina Mitek‑Dziemba

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 71-87

The main aim of the article is to consider the presence and function of religion (in most cases, the Christian religion) in the broadly conceived hunting practices at the turn of the 21st century, as well as the presence of religious motivation and ideological commitment in the hunters’ community from the perspective of religious studies inspired by the empirical research into the human-animal relationship (known as animal studies). The hunting narrative is shown, on the one hand, as eagerly seeking legitimacy and support from institutional religion (evidenced by the patron saints of hunting, the hunting ceremonial that has close parallels in the church ceremonial, and the argument in favour of “ecological balance” and “nature management” based on theological sources) and, on the other hand, as disguising an unethical and religiously unacceptable element of the arbitrary taking of life and inflicting pain without a shadow of empathy or without respecting the right to existence of what is a vulnerable being, even more so because it is devoid of human tools and rationality. The author’s examination of the issues leads to the discussion of the hunters’ religious mythologizing of their own status which draws on the ancient origin of hunting practices in prehistoric times: a period when the human-animal relationship was not yet marked by dualistic division and ontological asymmetry. The paper ultimately aims at the analysis of the way hunting is presented in religious studies research, of the difference between the implications of hunting activities for the human-animal relationship in premodern tribal communities (which practised subsistence hunting) and contemporary industrialized ones, and of the possibility of granting religious subjecthood to animals which stems from the return to the non-dichotomous, relational and dynamic view of the world typical of hunter-gatherers’ times.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wszystkie zwierzęta są równe… czyli dlaczego zasada etyczna, na której opiera się ludzka równość, wymaga od nas także równego traktowania zwierząt

Peter Singer , Dmitry Kozhevnikov , Magdalena Kozhevnikova

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-9

Exctract from the book Animal Liberation Now (Publisher: New York: HarperCollins, 2023), which shows that despite the growing importance of the animal liberation movement, we still abuse animals on an incomprehensible scale. The book returns to the themes of Animal Liberation – Peter Singer’s groundbreaking work from 1975 and examines how the issues of the animal rights movement intertwine with climate change and social justice. The book is also a voice arguing for a new ethics of our relationship with animals. In the quoted passage, Peter Singer argues for animal liberation and equal treatment of the interests of humans and non-humans. He also describes speciesism as prioritizing the interests of one’s own species. The ethical basis for equal treatment of different species is their shared capacity to suffer.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Biedne zwierzęta patrzą na ludzi. Na marginesach książki Piotra Krupińskiego „Dlaczego gęsi krzyczały?” Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku

Miłosz Markiewicz

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 239-248

The article presents a reflection on the presence of animals in the Holocaust and in the narratives that
underpinned it. The starting point of this consideration is the book by a Polish literary scholar – Piotr
Krupiński „Why did the Geese Shriek?” Animals and the Holocaust in Polish Literature of the 20th and 21st Century. The author juxtaposes the book with the comic book Maus by Art Spiegelman and the nazi propaganda film The Eternal Jew. The article raises questions about, among others, suffering of animals, a human–animal dualism in the context of the Holocaust, zoomorphism, and controversies over the so called animal holocaust. The author points out that we should remember the human is also an animal, especially at the time of the reflection on the Holocaust, which reveals the issue of „community of death”.

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przyczynek do studiów nad biologiczną ewolucją komunikacji. Na tropie pewnej hipotezy

Tomasz Nowak

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 133-147

The article is  a  reconnaissance. The  author of  the  paper aims at  providing a  comparison of  mathematical and empirical results of  research on the  evolution of  language. The  content of  the  paper focuses on issues relating to the emergence of  language. The author seeks to answer the question: What differentiates human and animal communication?

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Naturalna technika: swarming i komunikacja międzygatunkowa

Ekaterina Nikitina

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 149-163

The article is devoted to the phenomenon of swarming and its expression in modern technologies and art. The main focus of this work is a philosophical comprehension and interpretation of the performance Mind-Controlled Cyborgroach created by the Moscow art-group “18 Apples.” The author discusses the phenomenon of the uncanny as a manifestation of entomophobia and technophobia, and she explores the ontological questions of human and animal being and compares categories of “natural” and “human” technics. The article also focuses on the problem of the Other in the context of the basic tasks of bioethics.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Obrazy zwierząt udomowionych i dzikich w paremiach polskich, rosyjskich i ukraińskich

Nadiia Melnyk

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 237-249

dów w paremiologii. Analiza porównawcza i kontrastywna animalizmów w składzie polskich, rosyjskich i ukraińskich paremii w ujęciu biocentrycznym pozwala opisać ogólne oraz szczegółowe cechy zachowania i charakteru, znajdujące się w najbardziej rozpowszechnionych obrazach paremiologicznych zwierząt dzikich i udomowionych. Obrazy animalistyczne typowe są dla każdej z kultur: polskiej, rosyjskiej bądź ukraińskiej. Opis specyfiki poszczególnych kategorii zwierząt występujących w jednostkach paremiologicznych wspiera próbę rekonstrukcji fragmentu językowego obrazu świata i pozwala na obserwację korelacji konceptów człowiek – zwierzę.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Rewizja polityki uwzględniająca inne zwierzęta. Eva Meijer w rozmowie z Dariuszem Gzyrą i Patrykiem Szajem

Patryk Szaj , Dariusz Gzyra , Eva Meijer

Język: EN | Data publikacji: 17-06-2025 | Abstrakt | s. 1-12

Wywiad z Evą Meijer przeprowadzony przez Dariusza Gzyrę i Patryka Szaja traktuje o politycznych aspektach relacji pomiędzy ludźmi a zwierzętami pozaludzkimi. Jego celem jest ponowne przemyślenie tego, co polityczne, wspólnie z innymi zwierzętami (w przeciwieństwie do zwykłego mówienia "o" polityce zwierzęcej). W trakcie wywiadu podejmowane są następujące kwestie: zwrot polityczny w studiach nad zwierzętami, postępujący rozwój studiów nad zwierzętami na przestrzeni lat, języki pozaludzkie i ich rola w partycypacji politycznej, zalety i wady demokracji liberalnej odnośnie do polityki międzygatunkowej, metoda "od podstaw w górę" w teorii politycznej, polityczne zadania literatury, rola partii politycznych i innych instytucji w zmianie systemowej, zwierzęta jako członkowie klasy pracującej, splątana empatia, która może obejmować nie tylko zwierzęta zdolne do odczuwania, ale także byty niebędące sentientami. 

2025-06-17



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęce, jakiego nie ma

Beata Mytych-Forajter

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 37-43

The text constitutes an attempt to discuss the idea of the “animal” itself, which is an empty set. Following Jacques Derrida’s line of thought, we remain surprised, asking what links the elephant with the ant or the echidna with the hedgehog. The only benefit of the concept of the “animal” lies in revealing the way in which humans try to extricate themselves from the net designed by them for “animals,” but ultimately end up wrapping it tightly about themselves. The question about the socalled “animal” constitutes part of the battle over language that seems to have forgotten that it was born from the relation with animals; however, it preserves this knowledge not in the scientific jargon, but in those of its registers which allow people to talk about the individual relation not with the “animal,” but with the concrete individual of a concrete species.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Dostrzegając więcej: sposoby reprezentacji zwierząt innych niż ludzie w audiowizualnych materiałach o wojnie w Ukrainie

Patrycja Chuszcz

Język: EN | Data publikacji: 05-05-2025 | Abstrakt | s. 1-21

Artykuł analizuje, w jaki sposób zwierzęta pozaludzkie są ukazywane w materiałach audiowizualnych związanych z wojną w Ukrainie. Wykorzystując literaturę z dziedziny studiów filmowych i studiów nad zwierzętami, opisuje historyczne powiązania między kinem a wojną, śledząc rolę zwierząt w konfliktach zbrojnych. Poprzez analizę filmów ocenia, w jaki sposób filmowcy wykorzystują zwierzęta do przekazywania wiadomości o wojnie i jak zmieniają się ich reprezentacje. Zwraca uwagę, że zwierzęta pełnią zarówno rolę tła, jak i protagonistów, wpływając na postrzeganie wojny przez widzów. Ponadto omawia, w jaki sposób wojna wpływa reprezentacje zwierząt w filmach, poruszając tematy takie jak uchodźctwo, okupacja i narodowość zwierząt. Artykuł przybliża rolę zwierząt w kształtowaniu narracji wojennych i analizuje możliwość ich upodmiotowienia poprzez audiowizualne dzieła związane z tematyką wojny w Ukrainie.

2025-05-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Małpia gramatyka? Porównanie potencjału kombinatorycznego ludzi i szympansów (studium przypadku)

Tomasz Nowak

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 109-127

The article is a case study of a chimpanzee bonobo – Kanzi. The author of the paper aims at providing a comparison of formal (mathematical) and empirical (linguistic, psychological, biological) results of research on the grammar of human and non -human language or codes. The content of the paper focuses on the issues relating to the power of grammatical combinations. The author seeks to answer the question: What differentiates human and animal communication?

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wołanie o wspólnotę w Post-koiné Anity Jarzyny

Beata Mytych-Forajter

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2020 | Abstrakt | s. 503-515

The text is an attempt to reflect on the possibility of going beyond a language focused on human interests and human perspective. The pretext is the extensive and very learned book by Anita Jarzyna Post-koiné. Studies on Non-anthropocentric (Poetic) Languages (Łódź 2019), the author of which is looking for unobvious places (in selected literary works), enabling talking about some non-violent forms of contact with the animal, and even about the possibility of expressing its otherness in the human language. The most contentious topics are the problem of the subject (also the writer), the issue of the creative human/animal difference and the balance between the duties of the interpreter and the dreams of the activist.

2020-12-30



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Tierisches” Eugena Drewermanna. W kierunku teologicznym

Zbigniew Kadłubek

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 25-28

The author’s essay is a collection of several short, seemingly casual reflections which contain more profound themes, giving the reader much food for thought. Starting from a personal wish to explore the question of animality, the author delves into the issues of biopoetics and zootheology, before once more returning to personal reflections, which lead him to the negation of the human and the animal as equal existences under law.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Co łączy i dzieli nazwy odgłosów zwierząt i ludzi?

Piotr Kładoczny

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 271-286

The article provides is a comparison of the names of human and animal sounds, which belong to a larger collection of vocabulary that defines the world of auditory perceptions. The historical, grammatic and semantic regularities are identical to them. Differences are noticed in detailed meanings and in the pragmatic of these names, which includes among other things, a much higher incidence of the names of human sounds. Linguistic relativism is more closely covered by the names of animal sounds. The widespread use of animal names for sounds in relation to humans is accompanied by regular negative value and the expression of contempt against the person designated as sound performer.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Obserwowanie cierpienia? O traumatyczności doświadczeń dzieci i zwierząt związanych z polowaniami na podstawie wybranych utworów literackich

Anna Naplocha

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 245-258

The paper deals with the problem of traumatic experiences of children and animals related to hunting from the point of view of animal studies. The subject of hunting covers usually only the ethical side of this hobby. In the defense of animals which are the object of hunting activities, the emphasis is mainly on human interference in the law of nature and its influence on reducing the local wildlife population. The article presents a topic related to the psychological aspect of hunting, which is often overlooked in the general social discourse. The subject of the survey was to present one of the aspects of the human psyche – traumatic experience as the influence of hunting on the participating children. Based on selected examples of literary works on hunting the impact of those traumatic experiences of children is outlined. The effects of traumatic experiences and the situations of transferring the trauma from one’s experience and considering it as its own are presented. In addition, the article presents the problems of traumatic experiences in animals and their suffering not only related to the somatic but also to the psychic side. Based on ethology, the hunting influence on mental suffering animals is shown with particular emphasis on those which live in the herd. The issues presented in the article are testimony to the similarity of humans and animals’ mental experiences in humans and animals.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ile zwierzęcia w człowieku? Kategoria „zwierzę" w ludzkim mózgu, umyśle i języku

Tomasz Nowak

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 73-81

Artykuł ma na celu przedstawienie opisu kategorii "zwierzęcej" w ludzkim mózgu, umyśle i języku. W artykule przedstawiono wyniki badań językowych, psycholingwistycznych i neurolingwistycznych.

 

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęce cmentarze jako miejsca performansu kulturowego

Arkadiusz Kwiecień

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 73-82

Using the tools and definitions provided by performance studies (Richard Schechner, Jon McKenzie, Erika Fischer-Lichte, Małgorzata Sugiera, Dariusz Kosiński and others) as well as by newer post-human turn (Ewa Domańska) the author analyses the phenomenon of burying domestic animals on sites located on the outskirts of populated areas (resembling the old cholera graveyards). Animal burial sites are denied the term ‘cemetery’ by official legislation which reserves the notion only for human necropolises. Almost every suggestion of establishing an animal cemetery in Poland is met with highly emotional reactions and protests. Itself being acts of social performance, the protests evoke burial as a social performance art, where the community participates in an event based on a standard Christian funeral ceremony. The unstandardized character of the animal’s funeral challenges this view. In the act of animal burial an oppressive gaze of a society is juxtaposed with an intimate one. The confrontation becomes a chance for the society for a self-reflection and transformation. Hence one may prove that the animal burials have a significant performative power and can have social and cultural impact.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przeciwdziałanie przemocy domowej. Ochrona ofiar-ludzi i ofiar-zwierząt

Sylwia Spurek

Język: PL | Data publikacji: 07-04-2025 | Abstrakt | s. 1-22

Ofiarami przemocy domowej są nie tylko ludzie, ale także zwierzęta domowe, a badania potwierdzają ścisły związek pomiędzy przemocą doświadczaną przez kobiety i dzieci, stanowiące większość ofiar przemocy w rodzinie ze strony partnera lub innego członka rodziny, a przemocą wobec zwierząt domowych. Przemoc wobec zwierząt może przy tym stanowić narzędzie przemocy psychicznej wobec ofiar-ludzi, a jednocześnie może być istotnym wskaźnikiem szacowania ryzyka wobec ludzkiej ofiary. W artykule prezentowane są konkretne wnioski de lege ferenda, postulaty pokazujące, w jaki sposób system prawa polskiego należy uzupełnić o ochronę ofiar-zwierząt, jak również stanowisko polskiego rządu w sprawie tych postulatów. Przedstawiona zostanie również próba uwzględnienia problemu przemocy wobec zwierząt domowych i praw osób dotkniętych przemocą w rodzinie – opiekunek lub opiekunów zwierząt domowych, w regulacjach tworzonych na szczeblu unijnym, w ramach projektu dyrektywy w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, procedowanego w kadencji organów unijnych 2019-2024.

2025-04-07



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Cicho sza. O (nie)ludzkim obliczu blokady Leningradu

Beata Pawletko

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 295-306

The main aim of the article is to draw attention to a different hell than that of the Nazi concentration camps, namely, the cruel test of human possibilities, impulses, and reactions that was the Siege of Leningrad. Mass famine, which had a solid scientific basis and proved to be one of the most effective weapons of the 20th century, was again used there. The besieged man, left to his survival instinct, shows an only seemingly (in)human face, which is manifested in eating domestic animals but also in cannibalism (this was a taboo issue for many years). Fortunately, the horrific experiment conducted on the city’s inhabitants revealed also successful, even heroic, attempts to maintain humanity and dignity. One of these is surely the history of the Leningrad Zoo, which functioned as usual during the siege (except for the winter of 1941–1942). It demonstrates not only the importance of bonds between man and animal, but also confirms that, in the face of suffering, famine, and fear, all beings are equal. 

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Część mnie”. Znaczenie psów dla bezdomnych właścicieli i konsekwencje dla ich dobrostanu

Chelsie Bailey , Jo Hockenhull , Nicola Rooney

Język: EN | Data publikacji: 13-06-2023 | Abstrakt | s. 1-32

The UK homeless population is increasing. Companion animal ownership amongst homeless people is not uncommon, but the positive and negative consequences of this association for both humans and animals are unknown. We conducted semi-structured interviews with homeless dog owners covering how their dog impacted them, and how they met the dog’s welfare needs. Twenty-one homeless dog owners were recruited via a dog welfare charity that works with homeless people and their dogs. The interviews were
transcribed and analysed thematically. Dogs were reported to provide similar benefits to dogs owned in households, but additionally owner believed they helped facilitate routine, assisted them through mental health issues and provided continuous emotional support. Owners noted difficulties accessing long- and short-term accommodation, and services, such as shops, due to their dog, and generally only entrusted other individuals to look after their dog in urgent cases. All the dogs were reported to receive veterinary
care as needed, were treated against parasites, and fed adequately. The main concern expressed by owners was providing somewhere adequately warm and large for their dog to sleep, but we suggest access to a safe place to avoid frightening stimuli may also be important. During the interviews owners used the dog to facilitate discussion about themselves, allowing many to open-up about the difficulties of their past, and potential future. Our findings can be used to help direct how homeless charities can best help dog owners
in the future.

2023-06-13



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Literackie odzwierciedlenie niewoli zwierząt. Czytanie Snu Hannah przez pryzmat Foucaulta

Moumita Bala , Smriti Singh

Język: EN | Data publikacji: 26-05-2025 | Abstrakt | s. 1-24

Ogrody zoologiczne to przestrzenie interakcji między ludźmi a zwierzętami. Uważa się, że zapewniają ludziom ograniczony kontakt z dziką przyrodą i dają przebłysk wrodzonej wspaniałości królestwa zwierząt. Pojawiają się jednak pytania dotyczące stopnia, w jakim zwierzęta są faktycznie widoczne w tych środowiskach. Skłania to nas do refleksji nad kluczowym pytaniem: czy zamknięte zwierzę miejskie, oddzielone od swojego naturalnego środowiska, może naprawdę zagwarantować zrozumienie naturalnego stanu gatunku, zachowując jednocześnie jego podmiotowość? Randy Malamud, Bob Mullan i Garry Marvin dokonują krytycznej oceny sposobu przedstawiania zwierząt trzymanych w niewoli w ogrodach zoologicznych, a także badają obecność kultury ogrodów zoologicznych w społeczeństwach miejskich. Bierna obserwacja zwierząt w zoo sprowadza je do zwykłych eksponatów służących celom rozrywkowym, zamiast pozwolić nam naprawdę docenić je takimi, jakie są. W artykule wykorzystano koncepcję biowładzy Foucaulta w celu interpretacji powieści Sen Hannah autorstwa Diane Hammond jako narracji o zoo, w której Hannah jawi się jako odbiorca biowładzy kształtującej jej poczucie siebie w podwójnej roli: zwierzęcia do towarzystwa i zwierzęcia w zoo. Główne badanie koncentruje się na sprawdzeniu, w jaki sposób tożsamość Hannah jest konstruowana przez antropocentryczny dyskurs dominacji i kontroli nad zwierzętami.

2025-05-26



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Reprezentacja zwierząt w opowiadaniu Sewera Gansowskiego Małe zwierzę (1969)

Karolina Gansovskaya

Język: RU | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 191-201

Twórczość Sewera Gansowskiego jest znakomitym przykładem współczesnej ekoliteratury. Autor przez wiele lat zajmował się gatunkiem eko-science fiction, który najpełniej ujmuje badanie natury ludzkiej egzystencji oraz interakcje pomiędzy ludźmi i nie-ludzkimi zwierzętami. Wykorzystanie metodologii z obszaru human-animal studies w badaniu gatunku science fiction pozwoliło na przeanalizowanie tekstu pisarza w kontekście najnowszych badań z zakresu ekoliteratury i bioetyki. Przedmiotem analizy jest opowiadanie Małe zwierzę (1969), przedstawiające historię małego chłopca i jego okrutne zachowanie wobec zwierząt. Według autorki artykułu opowiadanie ukazuje kreację człowieka jako przedstawiciela nowej ekokultury oraz kształtowanie się nowego modelu poznawczego świata, w którym zwierzę odgrywa rolę pośrednika między człowiekiem a przyrodą, przekraczającą granice ludzkiego doświadczenia.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Zdychanie” czy „umieranie”? – estetyczny i etyczny wymiar śmierci we współczesnej twórczości dramaturgicznej

Monika Błaszczak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 237-252

Niezwykle interesującym zagadnieniem na polu literatury okazują się estetyczne i etyczne wymiary śmierci zwierząt. Czy śmierć spokojna, we śnie, w przyjaznym otoczeniu, bez lejącej się krwi, przez to, że jest estetycznie „ładniejsza”, to jest też bardziej etyczna? Jak te dwie kategorie mają się do siebie w perspektywie śmierci zwierząt? Mówi się, że zwierzę „zdycha”, a człowiek „umiera”. Czy mamy poczucie wspólnoty losu ludzkiego i zwierzęcego w obliczu śmierci? Próby odpowiedzi na postawione pytania można znaleźć we współczesnych dramatach, wśród których jednym z najciekawszych z punktu widzenia poruszanego tutaj problemu jest Pawi tren Iwony Korszańskiej. W tekście autorki zwierzęta i ludzie ulegają zrównaniu we wspólnym losie, a ich śmierć nie ulega waloryzacji na zdychanie i umieranie, tylko jest równoważna i równoprawna. W przedstawionych w dramacie performansach społecznych nieodłączna para Eros i Thanatos naznacza życie człowieka i zwierzęcia w tym samym stopniu.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Spacer wzdłuż granicy doznania [Recenzja książki Jonathana Bircha The Edge of Sentience: Risk and Precaution in Humans, Other Animals, and AI, New York: Oxford University Press, 2024]

Marcin Urbaniak

Język: PL | Data publikacji: 16-05-2025 | Abstrakt | s. 1-9

Nieustanne spory co do pojęcia doznaniowości wynikają z niezwykle trudnego przedmiotu rozważań, jakim jest porównawcze ujęcie doświadczeń, stanów świadomych i procesów poznawczych ludzi oraz zwierząt pozaludzkich. Brakuje interdyscyplinarnie uzgodnionych stanowisk, które systemy poznawcze uważamy za już odczuwające, a które jeszcze nie. W rezultacie pojawiają się istotne różnice w analizach i definicjach zjawiska sentiencji. Naukowcy i eksperymentatorzy nie wypracowali jednego, wspólnego wyjaśnienia zjawiska doznawania, które obejmowałoby refleksję filozoficzną, eksperymenty neurobiologiczne i obserwacje psychologiczne. Błyskotliwą odpowiedzią na wszystkie wymienione problemy jest książka Jonathana Bircha. Mamy w niej nie tylko pogłębione analizy różnorodnych stanowisk co do sentiencji, ale również odniesienie wniosków do realnych działań politycznych i codziennych praktyk konsumenckich.

2025-05-16



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Koty to dranie. Obraz kota w wybranych słuchowiskach .

Katarzyna Łogożna-Wypych

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 347-372

Unpredictable and misunderstood, felines continue to mesmerize, attract and, at the same time, terrify human beings. In the sixteenth and seventeenth centuries cats were terrorizing humans as witches’ familiars, incarnation of Devil and messengers. Nowadays, they are able to convey the same sense of insecurity and menace with a sole appearance in a story. With a number of pets portrayed in radio dramas, cats are undoubtedly the most frequently depicted ones. Radio drama is an excellent medium to portray cats’ elusiveness and mysterious powers. Being the “blind medium” radio drama is able to convey the misconceptions and beliefs about cats most intuitively. In Koty to dranie by Jerzy Janicki the stereotypes about cats take control over man’s common sense, the thoughtless cruelty towards them being depicted as a sudden and surprising action. Grochola in Kot mi schudł offers an interesting study on much too common ill treatment of felines, the worthlessness of cats in human eyes, and, on the other hand, the ability of cats to change human lives, loneliness being the main focus of the radio drama. Felines tend to be quite persuasive, thus it is the cat, more often than any other animal, that not only is able to change the track of events in the plot, but also provides a particular bridge between contrasting worlds or conventions. Cat is never just a cat. It is the beginning, the main body, and the conclusion in the invisible world of radio drama with all archetypical notions that they may possess.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Metoda GRR” – zwierzę-towarzysz jako partner w pokonywaniu stresu poprzez wykorzystanie umiejętności uziemienia, relacji i przeformułowania

Janet Hoy-Gerlach

Język: EN | Data publikacji: 10-06-2023 | Abstrakt | s. 1-19

With the advent of the COVID pandemic and associated stressors, there is an increased need for strategies to support mental health, stress management, and coping skills.1 The biopsychosocial benefits of human-Animal interaction have been identified as a protective factor for mental health and stress during the pandemic.2 Through incorporating intentional interactions with companion animals in the use of three widely recognized evidence-based coping skills—grounding, relating, and reframing—the GRR Method is delineated as a coping strategy. The GRR Method is not an evidenced-based practice or tested intervention, rather, it is a proposed application strategy for existing evidence-based coping skills through partnership and purposeful interaction with companion animals. Within this article, the human stress response is briefly reviewed to provide a framework in which to situate use of grounding, relating and reframing skills augmented by companion animal interaction. The GRR Method is presented and explicated as a One Health strategy that can benefit both people and animals; issues of animal welfare, consent, and enrichment are explicitly addressed.

2023-06-10



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Lewica i zwierzęta. Śladami krytyki

Dariusz Gzyra

Język: PL | Data publikacji: 26-06-2025 | Abstrakt | s. 1-28

Artykuł jest próbą wstępnego rozpoznania relacji szeroko rozumianej myśli i praktyki lewicowej oraz progresywnej do idei praw zwierząt i postulatów prozwierzęcego abolicjonizmu. Przytoczono i przeanalizowano różnorodne głosy badaczy oraz intelektualistów zajmujących się krytycznie stanem relacji człowieka i innych czujących zwierząt. Opisano podłoże ideologiczne dominujących form myśli lewicowej, a także obecną normę społeczną i wynikający z niej status zwierząt oraz ich wpływ na zdolność klasy politycznej do przyjmowania pozycji radykalnych. Przybliżono strategię zmiany społecznej nazywaną pragmatycznym abolicjonizmem, w ramach której w drodze do osiągnięcia celu ostatecznego akceptowane są niektóre rozwiązania połowiczne. Podano i przeanalizowano zakres postulatów programowych polskich środowisk lewicowych.

2025-06-26



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Trener psów nie jest wyspecjalizowanym mechanikiem VAB (opancerzonego pojazdu awangardy)!” Bycie w tandemie człowiek-pies prowadzącym poszukiwania węchowe we francuskiej armii

Stephanie Michenaud , Dalila Bovet , Thierry Lamour , Vanessa Laguette

Język: EN | Data publikacji: 23-06-2025 | Abstrakt | s. 1-28

Celem badania jest poznanie relacji i interakcji pomiędzy francuskimi wojskowymi zespołami ludzi i psów prowadzącymi poszukiwania węchowe. Analizę tematyczną treści przeprowadzono na podstawie 16 wywiadów z opiekunami armii francuskiej. Skupiono się na trzech wątkach 1) obsłudze psów, odrębnej specjalności; 2) misji - świecie rzeczywistym dla wojskowej drużyny psów; 3) szkoleniu psów. Relacje i interakcje między ludźmi i psami w psich zespołach są częściowo kształtowane przez kontekst misji, instytucję wojskową, a także specyfikę członków diady. Zdegradowane środowisko, ryzyko i śmierć to istotne czynniki warunkujące przygotowanie i wdrażanie zespołów psów, a także relacje nawiązywane w ramach partnerstwa.

2025-06-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Rozwój możliwości wykorzystania jaj dla potrzeb człowieka – kontekst naukowy i społeczny

Anna Tomańska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-30

Jajo jest strukturą, która pozwala na rozwój i rozmnażanie wielu organizmów. Nazywane jest także jedną z form rozwoju zwierząt. Poza tym, że umożliwia rozmnażanie to stanowi produkt przeznaczony do konsumpcji przez człowieka. Praca ma na celu przedstawić główne różnice w jajach występujących w królestwie zwierząt oraz wskazać występujące w nich czynniki bioaktywne. Jajo nie jest już tylko produktem spożywczym dla konsumenta, jego rola nabiera znaczenia super-żywności. Umożliwia kontrolowane wzbogacanie jego składu w czynniki bioaktywne, sprzyjające zdrowiu człowieka a nawet mogące wpływać terapeutycznie lub leczniczo. Pomimo dużych możliwości związanych z produkcją jaj konsumenci przejawiają różne preferencje i nie zawsze obdarzają nowy produkt zaufaniem.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Czy ryby to gorszy rodzaj zwierząt?

Barbara Grabowska

Język: PL | Data publikacji: 19-11-2025 | Abstrakt | s. 1-14

Ryby są specyficznymi zwierzętami: ze względu na odmienne środowisko życia i sposób komunikacji mamy z nimi bardzo ograniczony kontakt. Dlatego też w mniejszym stopniu niż ssaki, czy nawet ptaki, budzą nasze współczucie. Niekiedy kwestionowana jest nawet ich zdolność do odczuwania bólu i cierpienia. Jest to bardzo istotne, ponieważ bycie istotami odczuwającymi jest z zasadzie jedyna podstawą nadania rybom statusu moralnego. Chroni je wówczas przede wszystkim zasada przeciw okrucieństwu. 

Ryby nie są ani podmiotami życia, ani osobami pozaludzkimi. Są objęte ochroną według zasady równego rozważenia interesów, ale jednocześnie uważane za przykład istot zastępowalnych. Dużo gorzej, lub w ogóle, nie chroni ich prawo dotyczące na przykład warunków transportu i uboju. Opinia publiczna także nie rzadko staje w obronie ryb, gdyż mało kto wie chociażby o hodowlach ryb i warunkach w nich panujących. Dlatego ważne jest zwracanie uwagi na cierpienie i potrzebę ochrony także i tych zwierząt.

2025-11-19



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Śmierć zwierzęcia w powieści Timbuktu Paula Austera

Paulina Rydz

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 287-296

Tematem artykułu jest problematyka ludzkiej/nie-ludzkiej śmierci, zwierzęcej żałoby, mimetycznego pragnienia oraz popędu śmierci w powieści Paula Austera, Timbuktu. Na szczególną uwagę zasługuje relacja między (człowiekiem) Willy’m G. Christmasem a Gnatem (psem), przedstawiona w kontekście koncepcji gatunków stowarzyszonych Donny Haraway. Losy Gnata po śmierci Willy’ego ukazują odmienne propozycje stosunków międzygatunkowych: od opieki nad psem bezpańskim po jego adopcję oraz wtłoczenie w schemat zwierzęcia edypalnego. Samobójcza śmierć głównego nie-ludzkiego bohatera może być odczytywana jako pragnienie ponownego spotkania z Willy’m w zaświatach (Timbuktu), wyraz tęsknoty za utraconym przyjacielem, akt-powtórzenie (ludzkiej) śmierci Willy’ego, ale też świadomy wybór psa.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Narracje zootanatologiczne jako wyznacznik relacji między osobą ludzką i pozaludzką

Małgorzata Poks

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 253-263

Is animal death grievable and do animals grieve their dead? The answer to these questions depends on the narratives one subscribes to. In the dominant narrative of the Western world, human death is treated with respect and animal death is either invisible or instrumentalized. In this article I am considering the consequences of challenging this narrative from the sites of enunciation that are marginal to modernity and, thus, do not replicate its hyperseparated dualism (Val Plumwood’s phrase). First, I introduce the holistic imaginary of indigenous Americans on the example of Linda Hogan’s novel Solar Storms. Next, on the example of Olga Tokarczuk’s Drive Your Plow over the Bones of the Dead, I move to the perspective of Duszejko – a self-exile from European modernity. Both novels demonstrate that iconographies of death (and life) make a real difference in our relationship to the nonhuman other.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Impresje o godności zwierząt na przykładzie rozwiązań prawnych Szwajcarii

Karolina Więckowska

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 355-365

The Federal Constitution of the Swiss Confederation does not only guarantee respect for human dignity, but it also states that dignity of living beings is to be respected and protected. This article presents the concept of the aforementioned dignity, followed by an indication of the sources of many interpretation problems which can be caused by this neologism. Furthermore, an attempt was made to answer the question, based on an analysis of the Animal Protection Act provisions, whether the recognition under the law that animals have dignity, will translate into their better treatment, guaranteeing them welfare or decent death. The article also shows the position of the Federal Court in relation to the concept of dignity based on the case of giving permission to carry out animal testing.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Kulturowe aspekty „mowy nienawiści” we frazeologii animalistycznej w języku polskim i chorwackim

Edyta Koncewicz-Dziduch

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 301-313

This paper is an analysis of idioms containing the name of the animal (animalistic phraseology) in Polish and Croatian and animal lexemes that can have the function of negative expressions of man – zooinvective. Attention is paid to anthropocentric treatment of animals in phraseology, using them to negative evaluation human traits and behaviors, such as: stupidity, cruelty, stubbornness, too much sex drive, gluttony, drunkenness, falsehood, dishonesty, ugliness, awkwardness. Animalistic phraseology also pays attention to the aspect of bad treatment of pets (dog, cat) and farm animals (horse, ox, donkey, domestic fowl). The phenomenon of negative treatment of some animals may be a manifestation a kind of “hate speech,” because it favors the creation and consolidation of negative stereotypes and cultural portraits of some representatives of the fauna world.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wybrane doświadczenia w realizacji przepisów dotyczących hodowli zawartych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt na przykładzie sprzedaży psów za pośrednictwem Internetu w województwie pomorskim

Lucyna Grzelec , Julia Knak

Język: PL | Data publikacji: 04-06-2025 | Abstrakt | s. 1-15

Poniższy tekst przedstawia badanie jakościowe przeprowadzone przy użyciu metody wielokrotnego studium przypadku, w którym za pomocą niejawnych wywiadów swobodnych próbowano ukazać występowanie nielegalnych praktyk związanych ze sprzedażą psów przez sieć Internet. W celu zobrazowania zjawiska posłużono się zapisami zawartymi w Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt, która reguluje prawne aspekty sprzedaży zwierząt. Ponadto, odwołano się do zjawiska przedmiotowego traktowania zwierząt i miejsca psa w relacji pies-człowiek. Zdefiniowano pojęcie pseudohodowli jako miejsca nielegalnej i/lub nieetycznej sprzedaży i chowu zwierząt. W ramach badań ujawniono praktyki sprzedaży psów przez Internet: charakterystyczne zachowania, rys ogłoszeń oraz poziom zrozumienia psich potrzeb gatunkowych przez ogłoszeniodawców.

2025-06-04



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Niech paraduje […]. Niech frunie […]. Niech jest […].”. Pszczoły i inne owady w poezji oraz prozie Małgorzaty Lebdy

Ewa Mazurkiewicz

Język: PL | Data publikacji: 05-09-2025 | Abstrakt | s. 1-13

W twórczości Małgorzaty Lebdy pszczoły i inne owady pełnią kluczową rolę jako nośniki znaczeń relacyjnych i symboliczna przestrzeń spotkania między światem ludzi a światem zwierząt. Autorka, czerpiąc inspirację z własnych doświadczeń dorastania w rodzinie pszczelarskiej oraz bliskiej relacji z ojcem, kreuje literacką wizję, w której centralnym tematem staje się współzależność istot ludzkich i pozaludzkich.Pszczoły w jej poezji i prozie są nie tylko metaforą życia wspólnotowego, ale także wyrazem harmonii i współpracy w ekosystemie, który obejmuje wszystkie formy życia. Relacja bohaterów literackich z pszczołami odzwierciedla głębsze prawdy o ludzkiej egzystencji: o kruchości, potrzebie troski i współodpowiedzialności za świat natury. Owady stają się świadectwem wspólnoty życia i przypomnieniem o konieczności uznania wzajemnych powiązań, które łączą człowieka z otaczającym go światem.

2025-09-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ćwiczenia z empatii. Wieloryb The Globe w reżyserii Evy Rysovej i Ostatnie zwierzęta w reżyserii Magdy Szpecht w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie

Anna Filipowicz , Anna Jazgarska

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 309-321

The performances: Wieloryb The Globe and Ostatnie zwierzęta show the whole scale of difficulties that accompany the entering into ethical relationships with the Other. From the point of view of traditional culture, making them is a story of stumbles, mistakes and errors that result in an uncertain encounter at best. The “exercises in empathy” designed by these performances are oriented towards the bottom-up emancipation of the excluded beings, both human and non-human once. According to their creators, it is possible only through education, not through revolution.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sus domesticus w autobiografiach jej ludzkich przyjaciół

Hanna Jaxa-Rożen , Michał Witek

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-22

Eric Baratay w swoich publikacjach upomina się o uzupełnienie dziejów ludzi historią zwierząt, przechodzi na ich stronę i próbuje uwolnić historię od jej wyłącznie antropocentrycznego widzenia. Zwierzęta nie posługują się ludzkim językiem, nie potrafią zapisać swoich doświadczeń, by tworzyć wielką historię zwierząt. Mają za to ludzkich przyjaciół. Zabiegiem pośrednim umożliwiającym osiągnięcie wytyczonego przez Barataya celu mogą być opowieści o zwierzętach, ich zapisane biografie w osobistych notatkach ludzi. W artykule zapisane we wspomnieniach Antoniny Żabińskiej, Doroty Sumińskiej i Sy Montgomery historie świnek, tworzące przyczynek do historii zwierząt.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problematyczne związki ludzi i zwierząt: „zezwierzęcanie człowieka” jako gest władzy i przemocy w powieściach Marieke Lucasa Rijnevelda

Magdalena Stoch

Język: PL | Data publikacji: 16-05-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Artykuł podejmuje problematykę „zezwierzęcania człowieka” jako formy władzy i przemocy w powieściach Marieke Lucasa Rijnevelda: Niepokój przychodzi o zmierzchu (2021) oraz Mój mały zwierzaku (2022). Rijneveld wykorzystuje zwierzęce metafory do ukazania hierarchicznych relacji międzygatunkowych, które legitymizują przemoc i dominację w społeczeństwie. Narracje bohaterów, szczególnie pedofila-weterynarza, pokazują, jak dyskursy związane z opresją zwierząt przenikają do ludzkich relacji, prowadząc do dehumanizacji i eksploatacji najsłabszych, takich jak dzieci. Rijneveld obnaża iluzoryczność granic międzygatunkowych, sugerując, że przemoc wobec zwierząt i ludzi opiera się na tych samych mechanizmach. Używając zookrytycznej perspektywy, autorka artykułu ukazuje, jak w powieściach Rijnevelda język i kultura kształtują społeczne przyzwolenie na przemoc, łącząc losy ludzi i zwierząt w kontekście dominacji oraz podporządkowania.

2025-05-16



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Za ścianą. O kobiecie, zwierzętach i (nie)codzienności w powieści Ściana Marlen Haushofer

Estera Głuszko-Boczoń

Język: PL | Data publikacji: 28-09-2022 | Abstrakt | s. 1-19

Wydana w 1963 roku powieść Marlen Haushofer Ściana przyniosła autorce duży rozgłos i zyskała uznanie czytelników i krytyków nie tylko w krajach niemieckojęzycznych. Bohaterka, na skutek niezrozumiałego i niepojętego zrządzenia losu, zostaje odcięta od świata zewnętrznego przez niewidzialną przeszkodę – ścianę. Za ścianą życie ludzi i zwierząt zamiera w sensie dosłownym. Jedyną ocalałą z katastrofy jest bohaterka. Od tej pory kobieta musi żyć w całkowitym odosobnieniu, zdana wyłącznie na siebie. Jedynymi jej towarzyszami jest kilka zwierząt, które nadają sens jej egzystencji. Poczucie odpowiedzialności za żywe stworzenia, troska o nie, a także całkowita izolacja oraz poczucie beznadziei determinują codzienność bohaterki. Samotność jednostki w obliczu katastrofy i strach przed nieznanym to tematyka powieści, która dzisiaj wydaje się być szczególnie aktualna.

2022-09-28



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Próba podejścia transdyscyplinarnego do żałoby zwierząt. Rozważania o zwierzęcej śmierci – między naukowością a osobistym doświadczeniem

Łucja Lange

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 153-165

The aim of the article is to present the dilemmas that researchers may face, combining more than one research perspective. We are starting from sociological or ethnological research that focus on the stories of animals’ caregivers after the animal experiencing death of a companion. They are anthropomorphic and close to the urban legends. Although correct from the point of view of social research, they do not take into account the biological and psychological context. Examining the experience of mourning animals other than human requires giving a voice to those who will not answer researchers’ questions. However, having a wider perspective and trying to do transdisciplinary science, it becomes a duty to take into account even such knowledge, which will be inconsistent with the current research results. Another problem arises when trying to combine these points of view in such a way as not to alienate the respondents or researchers and at the same time get the most probable version of reality.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Tłuste koty i czerwone świnie - animalizmy w języku polityki

Edyta Koncewicz-Dziduch

Język: PL | Data publikacji: 25-03-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Politycy w wystąpieniach medialnych często używają porównań, frazeologizmów z nazwami zwierząt. Animalizmy  służą legitymizacji niekorzystnych zjawisk w świecie ludzi, utrwalając stereotypy narosłe wokół zwierząt, ocenianych z antropocentrycznej perspektywy. Określenia z nazwą świni odnoszą się do zachłanności, nieuczciwości i manipulacji, kota – fałszu, przebiegłości; tłuste koty, ang. fat cats – to synonim lenistwa, nepotyzmu. Sformułowania  z nazwami zwierząt, użyte w języku polityki, niekiedy zostają w języku jako „skrzydlate słowa”, jednostki frazeologiczne, stają się tworzywem memów. Często kojarzone są z danym zjawiskiem lub politykiem – autorem wypowiedzi, jak np.: tłuste partyjne koty, pakujcie swoje kuwety, zatoka czerwonych świń czy jastrząb na czele jastrzębi. Celem artykułu jest refleksja nad funkcją animalizmów w języku polityki, służącym do metaforycznego wyrażania emocji, opisu zjawisk związanych z ludzką sferą działalności, jaką jest polityka.

2025-03-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Etyka współpracy afirmatywnej. Studium przypadku społeczności kotów w miejskiej przestrzeni publicznej

Luiza Eirini Vergara Kesada

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2025 | Abstrakt | s. 1-21

Niniejszy tekst jest próbą włączenia niedawnej instytucjonalizacji relacji człowiek-zwierzę w domenę państwa greckiego, w szersze systemy władzy i technologie współczesnej wojny, które restrukturyzują miejską przestrzeń publiczną Aten. Koncentrując się na trzech rytuałach społecznych kociej społeczności w gaju Nea Philadelphia, przyglądam się etyce afirmatywnej współpracy, która nie została uwzględniona w humanistycznych kategoryzacjach zwierząt towarzyszących czy promowane przez prawo definicje dobrostanu (ustawa 4830/2019). Skupienie się na heterogenicznym zespole opiekunów i kotów oraz życiu społecznym kotów może przyczynić się do zrozumienia sprawczości w relacjach, post-humanistycznej konceptualizacji podmiotów i wyznaczenia społeczności zwierząt, która może dostarczać informacji podczas kształtowania polityki oraz wspomagać tworzenie nowej polityki wykraczającej poza binarność i hierarchizację form życia.

2025-06-30



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Małże jako bioindykatory: praca, współpraca czy wyzysk? Antropologiczne studium przypadku

Magdalena Kozhevnikova

Język: PL | Data publikacji: 05-09-2025 | Abstrakt | s. 1-23

Z perspektywy etnografii i etyki przyglądam się relacji ludzi i małży słodkowodnych z gatunku skójka zaostrzona (Unio tumidus). Małże są umieszczone w stechnicyzowanym środowisku  wodociągów, gdzie mają za zadanie kontrolować jakość wody przeznaczonej dla ludzi. Zastanawiam się nad tym, czy mamy do czynienia z relacjami pracy (wg kategorii opisanych przez D. Haraway) czy z wyzyskiem (w oparciu o utylitaryzm Petera Singera). Staram się umieścić te relacje międzygatunkowe w szerszym kontekście, w którym każdy gatunek ma inną wiedzę o wodzie, inne umiejętności i potrzeby obcowania z nią. To także, a może przede wszystkim, relacja między konkretnymi jednostkami zaangażowanymi w pracę z wodą. 

2025-09-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ciało (nie)ludzkie. Motyw cielesności w tomiku Anny Adamowicz Animalia

Adriana Joanna Mickiewicz

Język: PL | Data publikacji: 27-12-2022 | Abstrakt | s. 1-18

Celem artykułu jest analiza motywu cielesności w tomiku poetyckim  młodej autorki Anny Adamowicz Animalia. W tekście stosuję metodologię opracowaną na gruncie zookrytyki, subdyscypliny Animal Studies. Wiersze Adamowicz wyrażają niezgodę na traktowanie nie-ludzkiej cielesności jako gorszej, oraz redukowania jej do bezwartościowego, pasywnego „mięsa”. W swojej twórczości Adamowicz dokonuje destrukcji antropocentrycznej hierarchii oraz pokazuje tragiczne konsekwencje ludzkiej działalności dla całości świata zwierzęcego. Autorka porusza także tematykę nieodwracalnych zmian klimatycznych, które posiadają wpływ na świat zwierząt nie-ludzkich.

2022-12-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta z Ukrainy w obliczu wojny. O działaniach polskich organizacji pozarządowych i administracji publicznej po agresji Federacji Rosyjskiej

Julia Klimczuk , Michał Pręgowski

Język: PL | Data publikacji: 02-04-2025 | Abstrakt | s. 1-22

Niniejszy artykuł został poświęcony międzygatunkowemu aspektowi konfliktów zbrojnych na przykładzie wojny w Ukrainie. Jego celem jest przybliżenie form pomocy niesionej ukraińskim zwierzętom przez polską administrację publiczną i organizacje trzeciego sektora, jak również przedstawienie administracyjno-prawnych uwarunkowań tej pomocy. Działania, o których mowa, dotyczyły przede wszystkim zwierząt towarzyszących przybywających do Polski wraz z rodzinami ukraińskich uchodźców wojennych, jak również zwierząt bezdomnych w Ukrainie. W pracy wykorzystano metodę desk research (analiza doniesień prasowych, analiza zawartości stron internetowych organizacji trzeciego sektora i administracji publicznej), jak również badanie jakościowe w formie 12 wywiadów częściowo ustrukturyzowanych z przedstawicielami organizacji biorących udział w niesieniu pomocy ukraińskim zwierzętom. Autorzy koncentrują uwagę na pierwszych miesiącach działań wojennych z 2022 roku, kiedy zarówno fala uchodźcza jak i zryw pomocowy były największe.

2025-04-02



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwiastuni śmierci, żałobnicy i ostatni towarzysze podróży. Zachowania zwierząt domowych w obliczu śmierci człowieka w polszczyźnie ludowej

Olga Kielak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 35-45

The subject of the article is a scientific reflection on the behaviours of domestic animals in the face of human death. Using the rich folkloristic and ethnographic material, the author has distinguished three types of roles in which – in folk beliefs – animals are incarnated: (a) death harbingers, (b) mourners, feeling sad and regret after losing a loved one, (c) the last travelling companions. The analysis proved that the roles played by animals in the face of the death of a loved one implement the principle of „solidarity with life” – a key principle of traditional peasant culture, the basis of life and a keystone of existence in the group.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęcy cmentarz z „Pana Tadeusza". Mickiewiczowska zootanatologia w świetle wiedzy indygenicznej

Anna Filipowicz

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 185-201

Artykuł jest próbą nieantropologicznej lektury mówiącego o zwierzęcym cmentarzu fragmentu Pana Tadeusza. Odczytywany w świetle wiedzy indygenicznej Mickiewiczowski matecznik okazuje się pod wieloma względami reliktem animistycznej wyobraźni, w której ludzie i nie-ludzie mają podobny ontologiczny status. Czerpiąc z zakorzenionej w bezpośrednim doświadczeniu ludowej wiedzy, poeta antycypuje również całkiem współczesne przyrodoznawcze rozpoznania – te o „duchowym życiu zwierząt” oraz ich zbieżnych z ludzkimi mortualnych zwyczajach.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Człowiek śmierć uczynił. Kilka uwag o zwierzętach, ludziach i śmierci

Tadeusz Sławek

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 167-183

Korzystając z tekstów tak różnych poetów jak William B. Yeats, Emily Dickinson czy Ted Hughes, esej próbuje ukazać różnice w sposobie rozumienia i przedstawiania śmierci zwierzęcia i człowieka. Tradycyjnie w naszych wyobrażeniach ta pierwsza wydaje się nie nastręczać problemów, wszak w przeciwieństwie do śmierci człowieka, która poprzez lęk i niepokój zjawia się w ludzkim czasie jakby „przed czasem”, zwierzę umiera nagle, nieoczekiwanym cięciem przecinającym nić jego życia. Koncypujemy, że zwierzę umiera, nie przeżywając niepokoju, jaki śmierć wprowadza w horyzont życia ludzkiego od samego jego początku. Dlatego kultura zawsze suponowała, dając temu wyraz w popularnych aforyzmach w rodzaju non omnis moriar, istnienie jakiejś „reszty”, której śmierć nie jest w stanie dotknąć. Zwierzę z kolei umierałoby niejako „całkowicie”, „bez reszty”. Esej stara się zdekonstruować te tradycyjne przekonania, przywracając życiu ludzkiemu „zwierzęcy” wymiar śmierci.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Splatając to, co ludzkie, i to, co zwierzęce. Kilka uwag o utworach Żabińskiej i Pufelskiego

Szymon Kamiński

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł skupia się na przemianach, jakie zachodzą w ramach ogrodów zoologicznych, zatracających swój antropocentryczny charakter. Wpływ na to mają nowe, etyczne podejścia osób, działających w ramach tychże instytucji. Analiza dotyka również świadomości dyskryminacji pewnych grup ludzi i wpływie tego na opresyjny sposób traktowania zwierząt. Splecenie losów ludzi i nie-ludzi sprawia, że ich losy są podobne. Nawiązują do tego twórcy literackich świadectw. Za pomocą swojej twórczości i wcześniejszych działań próbują dokonać subwersji, pozwalającej na zmianę znaczeń oraz humanizacji ludzkich i zwierzęcych podmiotów. Za podstawę wywodu przyjęto prozę Antoniny Żabińskiej „Ludzie i zwierzęta” (1968) oraz pamiętnik Patryka Pufelskiego, „Pawilon małych zwierząt” (2022).



2024-09-06



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problem konkurencji – dobrostan koni, pięcioboiści i jazda wyczynowa

Aviva Vincent , Ruth Burke , Kaylynn Coates

Język: EN | Data publikacji: 09-06-2023 | Abstrakt | s. 1-23

Equestrian sports vary in degree of human-animal bond and affiliation, from catch-ride to perceptions of ownership. The Modern Pentathlon has not garnered mainstream media coverage until the 2020 Olympics in Tokyo. Unfortunately, the rise in conversation and coverage was in response and reaction to poor horsemanship, negative behavior, and aggressive coaching. The events of the 2020 Modern Pentathlon were
profound in that they highlighted the extreme juxtaposition of competitions that focus on bonded relationships and catch-riding experiences. The implications are far reaching with increased critique of equestrian sports, transparency about the lack of riding training athletes engaged in prior to competition, and the omission of partnership between horse and rider. The Modern Pentathlon is discussed in the context
of the human-equine bond. The standards for equine welfare and wellbeing is considered in regard to the role of the rider in supporting their equine partner in the face of competition, including the implications of emotional distress in reaction to disappointment, and tragedy. Additionally, the role of riders when they are not engaged in the competitive sport (e.g., training and general care of their equine partners). Recommendations for the process and guidelines of the sport are delineated, as well as professional opportunities to strengthen the sport.

2023-06-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Niepokojący wizerunek konia na wybranych przykładach literatury niemieckojęzycznej – symbolika i znaczenie

Estera Głuszko-Boczoń

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 161-170

Literature usually represents a horse as a loyal companion of a man, a noble and intelligent animal. The image of a horse in some works, however, relies on their mystery, it evokes anxiety, fear. It symbolizes an internal unease or a drive to escape. Sometimes a horse is equated to the messenger of death; it personifies dark, incomprehensible forces that cannot be understood by a human mind. This aspect of the unexplored equine nature in Germanlanguage literature is addressed in this study.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta w rosyjskich i polskich paremiach oraz frazeologizmach charakteryzujących rozum i głupotę

Maciej Walczak

Język: RU | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 315-329

Obiektem badawczym w niniejszym artykule są rosyjskie i polskie jednostki paremiologiczne i frazeologiczne (przeważnie ludowe) związane z charakterystyką ludzkiego rozumu i głupoty, w strukturze których występują zoonimy odnoszące się do niektórych ptaków i ssaków. Analiza materiału rosyjskiego pozwala zauważyć wysoką frekwencję nazw zwierząt odnoszących się do ptaków, szczególnie do kur i gęsi, które w ludowo-mitologicznym odzwierciedleniu otrzymują szereg negatywnych cech, stając się symbolami głupoty i umysłowego ograniczenia. Z kolei w polskim materiale paremiologiczno-frazeologicznym podobną symbolikę częściej niż w języku rosyjskim przybierają przedstawiciele niektórych ssaków.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Żresz jak świnia! Jedz jak człowiek! – czyli o niektórych stereotypach językowych dotyczących jedzenia

Agnieszka Gasz

Język: PL | Data publikacji: 14-12-2021 | Abstrakt | s. 1-18

Jedzenie (odżywianie się) to czynność (życiowa) właściwa zarówno ludziom, jak i zwierzętom. Wyznacza więc ono pewien wspólny obszar łączący dwie różne perspektywy interdyscyplinarnych badań, określanych odpowiednio jako: food studies i animal studies.  Celem niniejszego artykułu jest omówienie ważniejszych stereotypów językowych dotyczących jedzenia. Na podstawie analizy najczęściej używanych w polszczyźnie frazeologizmów zawierających komponenty jeść i żreć zostanie podjęta próba wykrycia podstawowych składników konotacyjnych ich znaczenia, a zarazem rekonstrukcji wyłaniającego się z nich obrazu jedzenia. W trakcie analizy zgromadzonego materiału językowego zostaną wykorzystane wybrane procedury badawcze wypracowane w obrębie semantyki kulturowej (elementy definicji kognitywnej, metafora pojęciowa, animalizacja).

2021-12-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Stylistyka nagrobków cmentarza dla zwierząt „Psi Los”

Anna Najdecka

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 47-57

Zmiany w myśleniu o świecie manifestują się w zmianach dokonujących się w języku. Cmentarz dla zwierząt jest dobrym polem do obserwacji zmieniających się ludzko-zwierzęcych relacji. Bardzo różnorodne formy nagrobków i treść widniejących na nich inskrypcji, nieobwarowane formalnymi regulacjami czy jednolitą konwencją – choć niewątpliwie inspirowane wzorcem ludzkiego cmentarza – są świadectwem szczególnych więzi (przywiązania, przyjaźni, miłości), jakie łączyły zmarłe zwierzęta z ich opiekunami. Również świetnie dokumentują to, jak stopniowo zmienia się społeczny i kulturowy status zwierząt towarzyszących człowiekowi – jak przestają być one jedynie pozbawioną duszy żywą własnością, a stają się osobami, pełnoprawnymi członkami rodzin, zyskując prawo do szacunku, pamięci i godnego pochówku. Jednak zmiana ta jest procesem, który budzi opór, przejawiający się w próbach językowego rozdzielenia ludzkiej i zwierzęcej śmierci.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Identyfikacja - kategoryzowanie organizmów żywych a ludzkie praktyki kulturowe

Hanna Mamzer , Jan Marcin Węsławski

Język: EN | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 1-12

Autorzy szeroko nagłośnionego raportu IPBES z 2019 roku ostrzegają, że liczba gatunków, które wyginęły na Ziemi, wkrótce przekroczy milion. W debatach prowadzonych zarówno w mediach, jak i wśród profesjonalistów porusza się jednak jeszcze inny problem – nie wiemy mianowicie, ile w ogóle gatunków żyje na Ziemi. Na podstawie wyników szeroko zakrojonych badań i modelowania statystycznego szacuje się, że istnieje jeszcze co najmniej sześć milionów gatunków, które nie zostały opisane ani nazwane. Termin „opisany gatunek” oznacza, że zwierzę lub roślina otrzymały niepowtarzalną nazwę naukową, która potwierdza jego/jej tożsamość i pokrewieństwo z innymi organizmami. Powstaje zatem pytanie, czy, a jeśli tak, to jak cenimy gatunki, które nie zostały jeszcze odkryte ani tym bardziej nazwane. Najczęstszą praktyką jest docenianie tylko tych stworzeń, które są bezpośrednio związane z ludzką egzystencją, coraz częściej jednak pojawiają się refleksje, że powinniśmy cenić zwierzęta ze względu na ich istnienie, ich wartość samą w sobie, a nie tylko ze względu na ich wartość dla człowieka. W związku z tym należy ponownie rozważyć antropocentryczne koncepcje takich pojęć jak „szkodnik” czy „gatunek inwazyjny”.

2022-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Komunikacja komplikacji i komplikacja komunikacji. Porozumiewanie się zwierząt ludzkich i nie-ludzkich na tle założeń biosemiotyki

Tomasz Nowak

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-34

W artykule poruszającym problem różnych obliczy komunikacji wyeksponowano biologiczne i semiotyczne wymiary zjawisk komunikacyjnych. Za cel obrano, między innymi, biosemiotyczną reinterpretację kilku kluczowych terminów klasycznej teorii informacji i komunikacji, w szczególności relacji między komunikacją komplikacji i komplikacją komunikacji, jakie obserwuje się w odmiennych sposobach porozumiewania się ludzi i (innych) zwierząt. Sformułowano tezę, zgodnie z którą zdolności i umiejętności biokomunikacyjne zwierząt ludzkich i nie-ludzkich dzieli dystans zarazem ilościowy i jakościowy. Celem artykułu jest odsłonięcie biologicznych podstaw semiotycznych zjawisk (w wymiarach: pragmatycznym, semantycznym, syntaktycznym i diakrytycznym). W związku z tym w pracy wiwisekcji zostają poddane wybrane strukturalne i funkcjonalne aspekty fenomenu biokomunikacji.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Owady okiem przyrodnika i okiem artysty. Ilustracje entomologiczne w Albumach Anselma de Boodta

Julia Czapla

Język: PL | Data publikacji: 24-09-2025 | Abstrakt | s. 1-20

Artykuł stanowi przedstawienie dwóch różnych praktyk opracowywania przedstawień owadów na przełomie XVI i XVII w. To studium prawie 40 rysunków z Albumów Anselma de Boodta (Rijksmuseum) porównujące artystyczne, iluzjonistyczne miniatury ukazujące niewielkie zwierzęta (rysunki Eliasa Verhulsta według rycin Jorisa Hoefnagla) z naukowymi, nieco uogólnionymi szkicami entomologicznymi (autorskie rysunki de Boodta). Zestawienie ich z wcześniejszymi i współczesnymi ilustracjami pozwoli na określenie zmieniających się w XVI w. oczekiwań wobec ilustracji entomologicznych: od iluzjonistycznych niderlandzkich bordiur i niemieckich drzeworytów ukazujących owady wśród ludzi, poprzez uproszczone rysunki, po drobiazgowe, rysowane przy pomocy lupy przedstawienia gatunkowe. Albumy de Boodta są przykładem próby znalezienia równowagi między iluzjonizmem a standaryzacją ilustracji entomologicznej w końcu XVI w.

2025-09-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Złapać, wyciąć, powtórzyć – rosnąca populacja kotów i praca uwarunkowana płcią w programie sterylizacji dzikich zwierząt

Kirsten L. Grieve , Stephen L. Muzzatti

Język: EN | Data publikacji: 27-06-2023 | Abstrakt | s. 1-23

Cat overpopulation in Toronto, Canada, is a serious and growing problem. Small, and frequently isolated, groups of volunteers work in a variety of capacities to help mitigate the large numbers of litters produced by stray and feral cats. One such organisation is Toronto Street Cats. This volunteer group works with the help of the Toronto Humane Society to operate a monthly trap/neuter/release (TNR) programme. Groups of caretakers look after registered feral cat colonies and capture cats of breeding age. Once a month these
cats are sterilised, vaccinated, treated for parasites, and microchipped in an evening-long marathon. Volunteers in veterinary medicine (registered veterinary technicians [RVTs], veterinary assistants and veterinarians) comprise the medical staff who provide treatment and perform the assembly-line surgeries. Post-surgery, the cats are taken by the volunteers to a recovery facility and

2023-06-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Praca we krwi”. O języku podmiotu kobiecego i podmiotu zwierzęcego w Mateczniku Małgorzaty Lebdy

Anouk Herman

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-16

Celem niniejszej pracy jest przybliżenie ekofeministycznej teorii zwierzęcego podmiotu i jego nieobecnego przedmiotu odniesienia w tomiku Matecznik Małgorzaty Lebdy. Ekofeminizm dostarcza narzędzi do rozbudowanej analizy konceptualnych związków pomiędzy kobietami (a także osobami niebinarnymi) i zwierzętami, może być również stanowić teoretyczne zaplecze ekokrytycznego badania literatury. Ekofeministyczne myślicielki, Carol J. Adams i Marti Kheel, rozwinęły teorie dotyczące relacji ludzkich i nieludzkich fenomenów, zbadały także zagadnienia seksualności i cielesności w kontekście zabijania i polowania na zwierzęta. Wszystkie te problemy są ważnymi motywami w twórczości Małgorzaty Lebdy.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O szczurach i ludziach II. Wykorzystanie pragmatystycznego podejścia do Zasady Energii Swobodnej

Zbigniew Słuszkiewicz

Język: PL | Data publikacji: 13-06-2025 | Abstrakt | s. 1-37

W drugiej części tryptyku Of Rats and Men zaproponowana zostaje pozytywna odpowiedź na wcześniejsze konkluzje. Z pomocą zasobów konceptualnych pragmatyzmu oraz interpretacji fundamentalnych zasad fizycznych, płynących ze współczesnych nieortodoksyjnych ujęć teoretycznych – metafizyki procesu, rozszerzonej syntezy ewolucyjnej i teorii powiązanych ze „zwrotem pragmatycznym” w naukach kognitywnych, a mianowicie zasady energii swobodnej (FEP) i przetwarzania predykcyjnego (PP) – przeprowadzona zostaje rekonstrukcja podstaw podmiotowości sprawczej. W artykule broniona jest teza, że podmiotowość sprawcza, rozumiana jako zdolność organizmów do działania w odniesieniu do racji, nie jest wyznacznikiem ludzkiej poznawczej wyjątkowości, lecz inherentną własnością procesu życia, której źródłem jest egzystencjalny imperatyw utrzymywania stabilności homeodynamicznej przez organizm. Autor argumentuje na rzecz zasadności stosowania intencjonalnej terminologii w wyjaśnianiu zachowań zwierząt, wskazując, że FEP umożliwia takie podejście, a także że jest ono zbieżne z pluralistycznym stanowiskiem pragmatyzmu i antyredukcjonistyczną linią procesualnej metafizyki w filozofii biologii. Artykuł kładzie podwaliny pod dalszą analizę zaawansowanych form podmiotowej sprawczości, która zostanie rozwinięta w ostatniej części tryptyku.

2025-06-13



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ogon… Filmowe metafory cielesnych transgresji w świecie ludzi i zwierząt

Andrzej Pitrus

Język: EN | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-11

Autor pisze o filmach ukazujących transgresję człowieka w kierunku zwierzęcości. Interesują go ludzko-zwierzęce hybrydy, a także zakazane kontakty seksualne między przedstawicielami różnych gatunków. Wątki te obecne są w kinie, ale stanowią rodzaj tabu, w istocie niezbyt często przekraczanego przez filmowców. Okazuje się jednak, że mogą one skutecznie problematyzować fundamentalne kwestie natury egzystencjalnej, choć nie tylko.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wegańska socjologia, czyli socjologia biocentryczna zaangażowana w zmianę społeczną

Łucja Lange

Język: PL | Data publikacji: 10-04-2024 | Abstrakt | s. 1-15

Celem artykułu jest przybliżenie paradygmatu związanego z wegańską socjologią i jej obszarem badawczym. Autorka przybliża korzenie wegańskiej socjologii, prezentuje poruszane w ramach badań empirycznych i teoretycznych tematy oraz przedstawia Międzynarodowe Towarzystwo Wegańskich Socjolożek_gów_x wraz z wyszczególnieniem podejmowanych w kolektywie działań i badań prowadzonych przez poszczególne osoby w kolektywie. Następnie wskazane zostały kierunki i nadzieje związane z przyszłością wegańskiej socjologii oraz możliwości faktycznego rozwoju tej subdyscypliny.

2024-04-10



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Interdyscyplinarne podejście do zagadnienia dobrostanu zwierząt na przykładzie badań zaburzeń behawioralno-poznawczych u psów i kotów

Adriana Schetz

Język: PL | Data publikacji: 09-09-2024 | Abstrakt | s. 1-27

Artykuł stanowi próbę zastosowania narzędzia nazywanego za Danielem Dennettem inżynierią odwróconą do próby odpowiedzi na pytanie, jak można opisać umysł zwierząt, wykorzystując pojęcia z zakresu filozofii umysłu i kognitywistyki. W związku z tym, że filozofia umysłu w centrum swoich dociekań umieściła człowieka, może się wydawać, że charakterystyczny dla niej system pojęciowy nie jest adekwatny do opisu stanów mentalnych istot pozaludzkich. Tymczasem, pokazując, jak kategorie stworzone do klasyfikacji ludzkich zaburzeń behawioralno-poznawczych sprawdzają się w wypadku opisu zaburzeń tego rodzaju u zwierząt domowych, a dokładniej psów i kotów, można przyjąć, że uprawnione jest rozszerzenie aplikacji teorii opracowanych na gruncie filozofii umysłu oraz kognitywistyki – jako dziedziny interdyscyplinarnej, w której skład wchodzi refleksja filozoficzna – tak, by obejmowały one swoim zakresem również umysły zwierząt innych niż człowiek.

2024-09-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bukoliczne bestiarium Szymona Szymonowica. Między naturą a kulturą

Krystyna Krawiec-Złotkowska

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-23

W artykule są przedstawione i omówione zjawiska związane z fauną występujące w bukolicznej poezji Szymona Szymonowica. Przedmiotem analizy są utwory wydane w zbiorze Sielanki i pozostałe wiersze polskie. Bestiarium z wierszy renesansowego autora, twórcy polskiej sielanki, jest analizowane w kontekście tradycji biblijnej i mitycznej. Zwrócono też uwagę na staropolskie i europejskie dziedzictwo kulturowe, ujęcia konwencjonalne i zrywające z konwencją oraz filiacje z polsko-ruską etnografią. Zbadano naturalny i kulturowy wymiar relacji zwierząt i człowieka. Egzemplifikacja zwierząt występujących w sielankach Szymonowica umożliwiła również określić funkcje, jaką pełnią one w świecie przedstawionym utworów.

2021-12-21



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przegląd programów resocjalizacyjnych z udziałem psów w zakładach penitencjarnych

Hanna Mamzer

Język: EN | Data publikacji: 09-06-2023 | Abstrakt | s. 1-12

Zaobserwowanie pozytywnego wpływu obecności zwierząt i relacji z nimi na ludzi stało się powodem projektowania programów terapeutycznych i resocjalizacyjnych z ich udziałem. Tego rodzaju programy są więc wdrażane w domach opieki dla seniorów, w ramach terapii zajęciowej dla osób z niepełno sprawnościami oraz mając charakter resocjalizacyjny są także realizowane w więzieniach. Mają na celu wspieranie osadzonych we wzmacnianiu kompetencji społecznych takich jak empatia, odpowiedzialność, sprawna komunikacja, cierpliwość. Uczestnicy tych programów oceniają je pozytywnie wskazując na podniesienie subiektywnie odczuwanego dobrostanu. W tekście przedstawiam krótki rys historyczny wykorzystania relacji ze zwierzętami dla poprawiania stanu psycho-społecznego ludzi, korzyści płynące z takich programów oraz znaczenie tych programów w jednostkach penitencjarnych.

2023-06-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Aristajos i Tanatos. Owadzia poetyka Samuela Becketta

Michał Kisiel

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 211-226

Celem niniejszego artykułu jest próba nakreślenia sposobów, za pomocą których Samuel Beckett wiąże śmierć z figurami owadów, stanowiącymi jeden z najbardziej dopracowanych i konsekwentnych tropów zwierzęcych w jego literackim uniwersum. Jak się okazuje, w przeładowanych antropocentryzmem dziełach irlandzkiego pisarza zwierzęta zaskakują czytelnika tym, jak wiele z ich gatunków oraz okazów zamieszkuje jałowe i martwe przestrzenie Becketta. Owady nie stanowią w tej kwestii wyjątku: w światach Becketta spotykamy muchy, pszczoły, szerszenie, osy czy mrówki. Wychodząc od antropocentrycznego odczytania dzieł autora Końcówki przez Alaina Badiou, autor przesiewa tę interpretację przez maszynę antropologiczną Giorgio Agambena oraz posthumanistyczne rozważania Rosi Braidotti. W odróżnieniu od figur ludzkich, które skazane są na niekończącą się agonię pozbawioną wieńczącego ją wydarzenia, owady zostają odczytane jako byty przynależące w pełni do śmierci, sporadycznie przebijające się poprzez jej mur do świata żywych. Podążając za tym rozpoznaniem, autor stara się ukazać powyższą tezę na kilku różnych planach. W artykule zostaje zinterpretowana rola Worma (dosłownie: Robaka) w Nienazywalnym, a także jego niejasny status ontologiczny. W Molloyu zanalizowana zostaje relacja Morana do jego pszczół: obserwacja ich tańca oraz odkrycie ich śmierci oraz zwłok. W końcu, w dalszych częściach artykułu odczytana zostaje fascynująca Becketta logika roju, a także metonimiczne związki owadów z technologią, których tanatyczne aspekty ujawniają intrygujące związki ludzi i nieludzi w dziełach autora Końcówki.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O szczurach i ludziach III. Pragmatystyczna rekonstrukcja podmiotowości sprawczej drogą aktywnego wnioskowania

Zbigniew Słuszkiewicz

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2025 | Abstrakt | s. 1-43

Ostatnia część tryptyku (Of Rats and Men) syntetyzuje całą serię, dążącą do: (1) zakwestionowania fundamentów wybranych założeń tradycyjnego dyskursu filozoficznego odnośnie umysłów ludzkich i nie-ludzkich; (2) zaprezentowania, w jaki sposób narzędzia „zwrotu pragmatycznego” mogą pogłębić rozumienie podmiotowości zwierząt; oraz (3) dostarczenia a posteriori wsparcia dla gradualistycznych kategorii podmiotowości moralnej, takich jak koncepcja „podmiotu motywowanego moralnie” Marka Rowlandsa. Powyższe cele realizowane są poprzez eksplorację charakterystycznych cech zaawansowanej podmiotowości sprawczej. Rozwijając wątki rozpoczęte w Of Rats and Men II, autor wykorzystuje teorię aktywnego wnioskowania (AIN), aby ustalić, w jaki sposób procesy wnioskowania kontrfaktycznego i samo-uwierzytelniania sprzyjają jej emergencji. W tym kontekście teoretyczna analiza Jakoba Hohwy’ego zostaje zestawiona z wynikami eksperymentów na gryzoniach, sugerującymi, że zdolność do doświadczania samo-uwierzytelniania na poziomie psychofizjologicznym wchodzi w zakres poczucia sprawstwa (SoA) i może występować poza naszym gatunkiem. Aby zweryfikować występowanie tego zjawiska, zaproponowano interpretację AIN eksperymentu „wiązania czasowego” zaprojektowanego przez Antonellę Tramacere i Colina Allena. Na koniec, aby zilustrować ontologiczną spójność koncepcji szczurów jako istot zdolnych do osiągnięcia poziomu poznawczo zaawansowanej podmiotowości sprawczej, umieszczono ją w szerszych ramach „poznawczych stożków świetlnych” Michaela Levina.

2025-06-30