Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Addendum do przewodnika po współczującym myślistwie

Dariusz Gzyra

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 163-179

Miles Olson is the author of two books: The Compassionate Hunter’s Guidebook: Hunting from the Heart and Unlearn, Rewild: Earth Skills, Ideas and Inspiration for the Future Primitive. The paper consists of a critical analysis and an ethical evaluation of Olson’s particular version of anarcho-primitivism and ideological assumptions of his concept of “rewilding”. The question of hunting and the motives for Olson’s rejection of veganism are analyzed in detail.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

W stronę zielonej historii literatury i kultury [Emancypacja zwierząt? Red. Eugenia Łoch, Agnieszka Trześniewska, Dariusz Piechota. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 2015 (publikacja polskojęzyczna, wydana w miękkiej oprawie, 279 stron)]

Agnieszka Trześniewska , Dariusz Piechota

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | s. 317-319

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Czy ryby to gorszy rodzaj zwierząt?

Barbara Grabowska

Język: PL | Data publikacji: 19-11-2025 | Abstrakt | s. 1-14

Ryby są specyficznymi zwierzętami: ze względu na odmienne środowisko życia i sposób komunikacji mamy z nimi bardzo ograniczony kontakt. Dlatego też w mniejszym stopniu niż ssaki, czy nawet ptaki, budzą nasze współczucie. Niekiedy kwestionowana jest nawet ich zdolność do odczuwania bólu i cierpienia. Jest to bardzo istotne, ponieważ bycie istotami odczuwającymi jest z zasadzie jedyna podstawą nadania rybom statusu moralnego. Chroni je wówczas przede wszystkim zasada przeciw okrucieństwu. 

Ryby nie są ani podmiotami życia, ani osobami pozaludzkimi. Są objęte ochroną według zasady równego rozważenia interesów, ale jednocześnie uważane za przykład istot zastępowalnych. Dużo gorzej, lub w ogóle, nie chroni ich prawo dotyczące na przykład warunków transportu i uboju. Opinia publiczna także nie rzadko staje w obronie ryb, gdyż mało kto wie chociażby o hodowlach ryb i warunkach w nich panujących. Dlatego ważne jest zwracanie uwagi na cierpienie i potrzebę ochrony także i tych zwierząt.

2025-11-19



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Nagrobki zwierzęce Jana Gawińskiego w perspektywie ekokrytyki

Agata Knopik

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-15

Artykuł Nagrobki zwierzęce Jana Gawińskiego w perspektywie ekokrytyki podejmuje próbę wykorzystania optyki human-animal studies, ukształtowanej w nurcie, tej współczesnej metodologii do weryfikacji dotychczasowych odczytań barokowych epitafiów Jana Gawińskiego poświęconych zwierzętom. Przeprowadzono polemikę z sądami, iż nagrobki zwierzęce Jana Gawińskiego są przejawem nihilizmu, groteski lub wariacją na temat bajki zwierzęcej. Zwrócono też uwagę na ważną dla interpretacji pojedynczych utworów rolę kompozycji zbioru. Zastosowanie perspektywy ekokrytycznej pozwoliło pokazać, iż mimo panującej w kulturze epok przednowoczesnych wizji natury z hierarchicznym porządkiem łańcucha bytów, pisarze odnajdywali w konwencjach „szczelinę” dla wyrażenia wspólnoty doświadczenia losu śmiertelności biologicznej, empatię, wrażliwość sumienia i odpowiedzialność za braci mniejszych.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Etyka w epoce człowieka Minimal Ethics for the Anthropocene Joanny Żylińskiej z perspektywy animal studies [Recenzja książki Joanny Żylińskiej Minimal Ethics for the Anthropocene Open Humanities Press, University of Michigan Library, Ann Arbor 2014]

Gabriela Jarzębowska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2020 | s. 519-526

2020-12-30



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O zwrocie zwierzęcym we współczesnej Rosji [Альманах „Русский мiръ. Пространство и время русской культуры”. Мiръ животных. Тематический выпуск. «Русская культура», Санкт- -Петербург 2015 (publikacja rosyjskojęzyczna, wydana w twardej oprawie, 379 stron)]

Justyna Tymieniecka-Suchanek

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 313-316

Nota Justyny Tymienieckiej-Suchanek na temat almanachu „Русский мiръ. Пространство и время русской культуры” Мiръ животных. Тематический выпуск «Русская культура», Sankt Petersburg 2015 (w języju rosyjskim).

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Tłuste koty i czerwone świnie - animalizmy w języku polityki

Edyta Koncewicz-Dziduch

Język: PL | Data publikacji: 25-03-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Politycy w wystąpieniach medialnych często używają porównań, frazeologizmów z nazwami zwierząt. Animalizmy  służą legitymizacji niekorzystnych zjawisk w świecie ludzi, utrwalając stereotypy narosłe wokół zwierząt, ocenianych z antropocentrycznej perspektywy. Określenia z nazwą świni odnoszą się do zachłanności, nieuczciwości i manipulacji, kota – fałszu, przebiegłości; tłuste koty, ang. fat cats – to synonim lenistwa, nepotyzmu. Sformułowania  z nazwami zwierząt, użyte w języku polityki, niekiedy zostają w języku jako „skrzydlate słowa”, jednostki frazeologiczne, stają się tworzywem memów. Często kojarzone są z danym zjawiskiem lub politykiem – autorem wypowiedzi, jak np.: tłuste partyjne koty, pakujcie swoje kuwety, zatoka czerwonych świń czy jastrząb na czele jastrzębi. Celem artykułu jest refleksja nad funkcją animalizmów w języku polityki, służącym do metaforycznego wyrażania emocji, opisu zjawisk związanych z ludzką sferą działalności, jaką jest polityka.

2025-03-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Żresz jak świnia! Jedz jak człowiek! – czyli o niektórych stereotypach językowych dotyczących jedzenia

Agnieszka Gasz

Język: PL | Data publikacji: 14-12-2021 | Abstrakt | s. 1-18

Jedzenie (odżywianie się) to czynność (życiowa) właściwa zarówno ludziom, jak i zwierzętom. Wyznacza więc ono pewien wspólny obszar łączący dwie różne perspektywy interdyscyplinarnych badań, określanych odpowiednio jako: food studies i animal studies.  Celem niniejszego artykułu jest omówienie ważniejszych stereotypów językowych dotyczących jedzenia. Na podstawie analizy najczęściej używanych w polszczyźnie frazeologizmów zawierających komponenty jeść i żreć zostanie podjęta próba wykrycia podstawowych składników konotacyjnych ich znaczenia, a zarazem rekonstrukcji wyłaniającego się z nich obrazu jedzenia. W trakcie analizy zgromadzonego materiału językowego zostaną wykorzystane wybrane procedury badawcze wypracowane w obrębie semantyki kulturowej (elementy definicji kognitywnej, metafora pojęciowa, animalizacja).

2021-12-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przez mroczne zwierciadło. Surrealistyczna wyobraźnia i wizerunki zwierząt w filmie Philipa Ridleya Połyskująca skóra

Andrzej Pitrus

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-17

Artykuł jest aspektową interpretacją debiutanckiego filmu Philipa Ridleya pod tytułem Połyskująca skóra (1990). Autor skupia się na odniesieniach do świata zwierząt, ukazując funkcję animalistycznych hybryd i totemów u rekonstrukcji świata straumatyzowanego dziecka. Odczytanie filmu opiera się na założeniu, że Philip Ridley buduje świat przedstawiony swojego dzieła na bazie surrealistycznej tradycji reprezentacji.

2024-09-06



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ni kaczka, ni bóbr, czyli słów kilka o dziobaku w symbolice i wierzeniach Aborygenów

Dawid R. Wesołowski

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 85-108

Since ancient times, people have been fascinated by animals. They are such a close element of the biosphere, that it is not possible for them to go unnoticed. Treating animals as sacred beings is one of the primary elements of totemism – belief in kinship with the class of objects (in this case animals). It is clearly visible in the culture of Australian aborigines. The paper presents, through the scope of mystic relation aborigines-animals, the role of platypus in the culture of indigenous inhabitants of Australia. It is also an attempt to fill the gap in the humanist discourse about animals because to this day platypus haven’t had any monographic study in the field of religious studies, cultural studies or even animal studies. By analyzing the stories from the Dreamtime, the text shows the mythical genesis of this mammal, the origin of its characteristic features, and it functions in the life of a tribe, especially in the light of aquatic symbolism.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O dawnych zwierzyńcach i menażeriach [Recenzja książki Aleksandry Jakóbczyk-Goli Ogrody zwierząt. Staropolskie zwierzyńce i menażerie, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Polski, 2021]

Natalia Rezmer-Mrówczyńska

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-7

Najnowsza monografia Aleksandry Jakóbczyk-Goli pt. Ogrody zwierząt. Staropolskie zwierzyńce i menażerie omawia zwierzyńce i menażerie w czasach dawnej Rzeczypospolitej i u progu nowoczesności. Autorka osadziła swoje badania dotyczące historii kolekcji zwierząt w szerokim kontekście społecznym i historycznym, a także muzealnym i przyrodniczym. Prezentowana książka prezentuje wynik najnowszych badań rodzimej i pozaeuropejskiej fauny w epoce nowożytnej. Książka Aleksandry Jakóbczyk-Goli jest opracowaniem struktury i zasobów dawnych zwierzyńców, obejmującym analizę rozwoju i budowania relacji człowiek – zwierzę w perspektywie kulturowej, od czasów starożytnych. Zawiera historię zwierzęcych kolekcji z rejonów Mezopotamii, Chin, Afryki i Ameryk. 

2024-09-06



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

W stronę hermeneutyki postantropocentrycznej

Patryk Szaj

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 47-62

The author of the article asks whether it is possible to practice post-anthropocentric hermeneutics. He expresses the need for opening the hermeneutic thought to the problem of what is non-human, especially in the context of contemporary diagnoses of the Anthropocene, climate crisis, ecological crisis, etc. Such a postanthropocentric correction of hermeneutics is possible due to the notion of “understanding” which can be extended towards understanding of non-human others and towards understanding with non-human others. This coincides with insights which have been formulated within animal studies, ecocriticism, posthumanism, etc. In order to make such an extension happen, however, a biopolitical correction of hermeneutics is also required, which would restore the hermeneutic subject to the biological and material life.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęcy cmentarz z „Pana Tadeusza". Mickiewiczowska zootanatologia w świetle wiedzy indygenicznej

Anna Filipowicz

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 185-201

Artykuł jest próbą nieantropologicznej lektury mówiącego o zwierzęcym cmentarzu fragmentu Pana Tadeusza. Odczytywany w świetle wiedzy indygenicznej Mickiewiczowski matecznik okazuje się pod wieloma względami reliktem animistycznej wyobraźni, w której ludzie i nie-ludzie mają podobny ontologiczny status. Czerpiąc z zakorzenionej w bezpośrednim doświadczeniu ludowej wiedzy, poeta antycypuje również całkiem współczesne przyrodoznawcze rozpoznania – te o „duchowym życiu zwierząt” oraz ich zbieżnych z ludzkimi mortualnych zwyczajach.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Żydowski ubój rytualny w Polsce – okrucieństwo czy humanitarne traktowanie zwierzęcia?

Paweł T. Skoczykłoda

Język: PL | Data publikacji: 27-12-2022 | Abstrakt | s. 1-36

Spór o ubój rytualny toczy się od lat, nie tylko w polskim dyskursie. Powszechnie wskazuje się, że praktyka ta jest nieetyczna i nieludzka. Jednak ten spór zupełnie nieuwzględnia żydowskiego podejście do tej kwestii. Żydzi uważają, że jest to najbardziej humanitarna metoda uboju zwierząt i została nakazana przez Boga dla ich ochrony od cierpienia. Podkreślają, że prawo Boże nie może ulec zmianie. Celem artykułu jest wykazanie, że żydowski ubój rytualny jest praktyką etyczną i dopuszczalną na mocy prawa pozytywnego w Polsce. Autor zwraca również uwagę, że dyskusja o dopuszczalności takiego uboju opiera się głównie na argumentach ekonomicznych. W tekście omówiono, czym jest szechita, a następnie, w jaki sposób reguły Tory chronią zwierzęta przed cierpieniem. Ukazuje on również aktualny stan prawny dotyczący uboju rytualnego, przekonania Polaków na ten temat, a także społeczną naukę Kościoła katolickiego dotyczącą rzezi religijnej.

2022-12-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Fauna wyspy Taprobane i Oceanu Indyjskiego w relacji Klaudiusza Eliana (NA XVI 17–18)

Elwira Kaczyńska

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł zawiera opatrzony komentarzem polski przekład dwóch kolejnych rozdziałów dzieła Klaudiusza Eliana pt. O właściwościach zwierząt (De natura animalium XVI 17–18), poświęconych wyspie Sri Lanka (w starożytności zwanej Taprobane, potem Cejlon), Rozdział XVI 17 opisuje olbrzymie żółwie morskie, identyfikowane z żółwiami skórzastymi (Dermochelys coriacea Vandelli), zabijane przez miejscową ludność. Rozdział XVI 18 przedstawia wielkie słonie cejlońskie (Elephas maximus maximus L.), a także potwory morskie, żyjące w Oceanie Indyjskim. Zawarty w tym rozdziale zwięzły opis diugonia przybrzeżnego (Dugong dugon, Müller) jest jedynym zachowanym w literaturze grecko-rzymskiej świadectwem znajomości tego zwierzęcia.    

2024-09-06



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Autyzm kluczem do zrozumienia zwierząt? [Recenzja książki: Temple Grandin, Catherine Johnson: Zrozumieć zwierzęta. Wykorzystywanie tajemnic autyzmu do rozszyfrowania zachowań zwierząt. Tłum. K. Puławski. Media Rodzina. Poznań 2011, 429 stron]

Jacek Lejman

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | s. 283-286

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Leo zmienia świat. Wegańska literatura dziecięca wobec wyzwań antropocenu

Marzena Kubisz

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-19

W artykule badane są reprezentacje weganizmu w kontekście dyskusji na temat sposobów zapobiegania degradacji środowiska naturalnego. Jednocześnie stawiana jest teza o instrumentalizacji weganizmu przez dyskurs antropocenu, która z kolei prowadzi do marginalizowania kwestii zwierzęcego cierpienia. Na przykładzie omówienia wybranych aspektów książki Donaty Marfiak i Jerzego Reya Mamo, tato – dlaczego nie jemy zwierząt, czyli o tym, jak dzieci ratują świat pokazano, że jedną z przestrzeni, w której związek pomiędzy weganizmem, dobrostanem zwierząt i troską o środowisko wybrzmiewa w sposób podkreślający współzależność i wspólnotowość żyjących organizmów, jest wegańska literatura dziecięca.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Donald Wesling: Animal Perception and Literary Language. Palgrave Studies in Animals and Literature. Cham: Palgrave Macmillan, 2019. 286 pp.

Anna Czarnowus

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | s. 427-428

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Człowiek śmierć uczynił. Kilka uwag o zwierzętach, ludziach i śmierci

Tadeusz Sławek

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 167-183

Korzystając z tekstów tak różnych poetów jak William B. Yeats, Emily Dickinson czy Ted Hughes, esej próbuje ukazać różnice w sposobie rozumienia i przedstawiania śmierci zwierzęcia i człowieka. Tradycyjnie w naszych wyobrażeniach ta pierwsza wydaje się nie nastręczać problemów, wszak w przeciwieństwie do śmierci człowieka, która poprzez lęk i niepokój zjawia się w ludzkim czasie jakby „przed czasem”, zwierzę umiera nagle, nieoczekiwanym cięciem przecinającym nić jego życia. Koncypujemy, że zwierzę umiera, nie przeżywając niepokoju, jaki śmierć wprowadza w horyzont życia ludzkiego od samego jego początku. Dlatego kultura zawsze suponowała, dając temu wyraz w popularnych aforyzmach w rodzaju non omnis moriar, istnienie jakiejś „reszty”, której śmierć nie jest w stanie dotknąć. Zwierzę z kolei umierałoby niejako „całkowicie”, „bez reszty”. Esej stara się zdekonstruować te tradycyjne przekonania, przywracając życiu ludzkiemu „zwierzęcy” wymiar śmierci.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

I zwierzęta mają historię… O książce Érica Barataya

Anna Barcz

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 309-316

 

 

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ćwiczenia z empatii. Wieloryb The Globe w reżyserii Evy Rysovej i Ostatnie zwierzęta w reżyserii Magdy Szpecht w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie

Anna Filipowicz , Anna Jazgarska

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 309-321

The performances: Wieloryb The Globe and Ostatnie zwierzęta show the whole scale of difficulties that accompany the entering into ethical relationships with the Other. From the point of view of traditional culture, making them is a story of stumbles, mistakes and errors that result in an uncertain encounter at best. The “exercises in empathy” designed by these performances are oriented towards the bottom-up emancipation of the excluded beings, both human and non-human once. According to their creators, it is possible only through education, not through revolution.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ochrona bezkręgowców w prawie karnym

Zuzanna Gądzik

Język: PL | Data publikacji: 05-09-2025 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł dotyczy regulacji prawnokarnych związanych z ochroną zwierząt bezkręgowych. W jego ramach omówiono przestępstwa przeciwko ochronie humanitarnej i gatunkowej zwierząt. W szczególności odniesiono się do przepisów zawartych w ustawie z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, w ramach których objęto ochroną osobną kategorię bezkręgowców, jakimi są żywe głowonogi. Wskazano również luki prawne, jakie zachodzą w tym zakresie i wynikającą z nich niekonsekwencję ze strony ustawodawcy. Odrębnie omówiono również znamiona przestępstw i wykroczeń wymierzonych w ochronę zwierząt (w tym bezkręgowców) objętych ochroną gatunkową – ścisłą lub częściową (m.in. bezprawne pozbawianie ich życia, chwytanie, nabywanie, przemyt, etc.).

2025-09-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Splatając to, co ludzkie, i to, co zwierzęce. Kilka uwag o utworach Żabińskiej i Pufelskiego

Szymon Kamiński

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł skupia się na przemianach, jakie zachodzą w ramach ogrodów zoologicznych, zatracających swój antropocentryczny charakter. Wpływ na to mają nowe, etyczne podejścia osób, działających w ramach tychże instytucji. Analiza dotyka również świadomości dyskryminacji pewnych grup ludzi i wpływie tego na opresyjny sposób traktowania zwierząt. Splecenie losów ludzi i nie-ludzi sprawia, że ich losy są podobne. Nawiązują do tego twórcy literackich świadectw. Za pomocą swojej twórczości i wcześniejszych działań próbują dokonać subwersji, pozwalającej na zmianę znaczeń oraz humanizacji ludzkich i zwierzęcych podmiotów. Za podstawę wywodu przyjęto prozę Antoniny Żabińskiej „Ludzie i zwierzęta” (1968) oraz pamiętnik Patryka Pufelskiego, „Pawilon małych zwierząt” (2022).



2024-09-06



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problem konkurencji – dobrostan koni, pięcioboiści i jazda wyczynowa

Aviva Vincent , Ruth Burke , Kaylynn Coates

Język: EN | Data publikacji: 09-06-2023 | Abstrakt | s. 1-23

Equestrian sports vary in degree of human-animal bond and affiliation, from catch-ride to perceptions of ownership. The Modern Pentathlon has not garnered mainstream media coverage until the 2020 Olympics in Tokyo. Unfortunately, the rise in conversation and coverage was in response and reaction to poor horsemanship, negative behavior, and aggressive coaching. The events of the 2020 Modern Pentathlon were
profound in that they highlighted the extreme juxtaposition of competitions that focus on bonded relationships and catch-riding experiences. The implications are far reaching with increased critique of equestrian sports, transparency about the lack of riding training athletes engaged in prior to competition, and the omission of partnership between horse and rider. The Modern Pentathlon is discussed in the context
of the human-equine bond. The standards for equine welfare and wellbeing is considered in regard to the role of the rider in supporting their equine partner in the face of competition, including the implications of emotional distress in reaction to disappointment, and tragedy. Additionally, the role of riders when they are not engaged in the competitive sport (e.g., training and general care of their equine partners). Recommendations for the process and guidelines of the sport are delineated, as well as professional opportunities to strengthen the sport.

2023-06-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Owady okiem przyrodnika i okiem artysty. Ilustracje entomologiczne w Albumach Anselma de Boodta

Julia Czapla

Język: PL | Data publikacji: 24-09-2025 | Abstrakt | s. 1-20

Artykuł stanowi przedstawienie dwóch różnych praktyk opracowywania przedstawień owadów na przełomie XVI i XVII w. To studium prawie 40 rysunków z Albumów Anselma de Boodta (Rijksmuseum) porównujące artystyczne, iluzjonistyczne miniatury ukazujące niewielkie zwierzęta (rysunki Eliasa Verhulsta według rycin Jorisa Hoefnagla) z naukowymi, nieco uogólnionymi szkicami entomologicznymi (autorskie rysunki de Boodta). Zestawienie ich z wcześniejszymi i współczesnymi ilustracjami pozwoli na określenie zmieniających się w XVI w. oczekiwań wobec ilustracji entomologicznych: od iluzjonistycznych niderlandzkich bordiur i niemieckich drzeworytów ukazujących owady wśród ludzi, poprzez uproszczone rysunki, po drobiazgowe, rysowane przy pomocy lupy przedstawienia gatunkowe. Albumy de Boodta są przykładem próby znalezienia równowagi między iluzjonizmem a standaryzacją ilustracji entomologicznej w końcu XVI w.

2025-09-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Koty to dranie. Obraz kota w wybranych słuchowiskach .

Katarzyna Łogożna-Wypych

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 347-372

Unpredictable and misunderstood, felines continue to mesmerize, attract and, at the same time, terrify human beings. In the sixteenth and seventeenth centuries cats were terrorizing humans as witches’ familiars, incarnation of Devil and messengers. Nowadays, they are able to convey the same sense of insecurity and menace with a sole appearance in a story. With a number of pets portrayed in radio dramas, cats are undoubtedly the most frequently depicted ones. Radio drama is an excellent medium to portray cats’ elusiveness and mysterious powers. Being the “blind medium” radio drama is able to convey the misconceptions and beliefs about cats most intuitively. In Koty to dranie by Jerzy Janicki the stereotypes about cats take control over man’s common sense, the thoughtless cruelty towards them being depicted as a sudden and surprising action. Grochola in Kot mi schudł offers an interesting study on much too common ill treatment of felines, the worthlessness of cats in human eyes, and, on the other hand, the ability of cats to change human lives, loneliness being the main focus of the radio drama. Felines tend to be quite persuasive, thus it is the cat, more often than any other animal, that not only is able to change the track of events in the plot, but also provides a particular bridge between contrasting worlds or conventions. Cat is never just a cat. It is the beginning, the main body, and the conclusion in the invisible world of radio drama with all archetypical notions that they may possess.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Canis lupus politicus – dyskurs polityczny związany z ochroną wilka we współczesnej Polsce

Michał Figura , Robert W. Mysłajek

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 367-379

The authors analyse the political dialogue regarding wolf protection between pro-nature nongovernmental organizations, hunters and politicians in Poland. Despite strong pressure of hunting lobbies legal status of the wolf has changed significantly, from animal heavily persecuted after Second World War to species strictly protected in whole country since 1998. In 21st century opposition towards wolf protection is fuelled by hunters and politicians connected with them. The analysis shown that strong voice of non-governmental organizations is needed to sustain wolf protection in Poland.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Trześniewska Agnieszka, Dariusz Piechota (eds.): Ekomodernizmy. Lublin 2016 (language of publication: Polish, paperback, 174 pages)

Anna Czarnowus

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 293-295

Anna Czarnowus's notes on Ekomodernizmy. Trześniewska Agnieszka, Dariusz Piechota (eds.), Lublin 2016

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wokół tajemnic zwierzęcego umysłu [Clive D.L. Wynne, Monique A.R. Udell: Tajemnice umysłów zwierząt. Ewolucja, zachowanie i procesy poznawcze. Tłum. P. Leszczyński, B. Leszczyńska, A. Kłosiński. Kraków 2015 (miękka oprawa, 359 stron)]

Justyna Tymieniecka-Suchanek

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | s. 329-330

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Konsumowanie weganizmu

Agata Sitko

Język: PL | Data publikacji: 16-04-2024 | Abstrakt | s. 1-17

Obserwując rozwój rynku wegańskiego można zacząć się zastanawiać na ile to jest konsumowanie idei oraz do jakiego stopnia sama idea stała się towarem. Mając na uwadze rynkowe znaczenie weganizmu, artykuł odnosi się do takich pojęć jak towar (według definicji Karola Marksa) i konsumpcja symboliczna oraz zwróci uwagę na urynkowienie buntu (tu rozumianego jako sprzeciwianie się dominującej kulturze mięsożerców). Poruszona zostanie kwestia charakterystyki społeczeństwa konsumpcyjnego (definiowanego według Zygmunta Baumana). Natomiast Kat von D, która jest amerykańską celebrytką i weganką, posłuży jak przykład połączenia weganizmu i komercji. Artykuł nawiązuje też do kwestii akceptacji przedsiębiorstw komercyjnych, które mogą się przyczynić do stworzenia wegańskiego świata, a także rynkowego znaczenia samego weganizmu w XXI wieku.

2024-04-16



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Niepokojący wizerunek konia na wybranych przykładach literatury niemieckojęzycznej – symbolika i znaczenie

Estera Głuszko-Boczoń

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 161-170

Literature usually represents a horse as a loyal companion of a man, a noble and intelligent animal. The image of a horse in some works, however, relies on their mystery, it evokes anxiety, fear. It symbolizes an internal unease or a drive to escape. Sometimes a horse is equated to the messenger of death; it personifies dark, incomprehensible forces that cannot be understood by a human mind. This aspect of the unexplored equine nature in Germanlanguage literature is addressed in this study.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wprowadzenie

Dobrosława Wężowicz‑Ziółkowska , Justyna Tymieniecka‑ Suchanek

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 9-10

-

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sus domesticus w autobiografiach jej ludzkich przyjaciół

Hanna Jaxa-Rożen , Michał Witek

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-22

Eric Baratay w swoich publikacjach upomina się o uzupełnienie dziejów ludzi historią zwierząt, przechodzi na ich stronę i próbuje uwolnić historię od jej wyłącznie antropocentrycznego widzenia. Zwierzęta nie posługują się ludzkim językiem, nie potrafią zapisać swoich doświadczeń, by tworzyć wielką historię zwierząt. Mają za to ludzkich przyjaciół. Zabiegiem pośrednim umożliwiającym osiągnięcie wytyczonego przez Barataya celu mogą być opowieści o zwierzętach, ich zapisane biografie w osobistych notatkach ludzi. W artykule zapisane we wspomnieniach Antoniny Żabińskiej, Doroty Sumińskiej i Sy Montgomery historie świnek, tworzące przyczynek do historii zwierząt.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wizerunek konia terapeuty w filmie na wybranych przykładach

Anna Lusińska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 331-346

The image, in general, is understood as an image, an image or a likeness. Nowadays, this concept is associated with its shaping and reception in order to influence the environment. Thinking about the image, first of all, its personal connotations are taken. Can you therefore analyze the image of an animal, and more specifically a horse? It turns out that yes, because this representative of the even-toed ungulate, accompanying man in his life since prehistory, appeared in art, including film. He was honored to be his object or rather subject. Among the many roles he had to play, there was also a humanizing role – the therapist. The aim of the article was to show the image of the horse as a therapist in selected film examples and its analysis.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Teatr śmierci. O widowiskowo-teatralnym charakterze polowań zbiorowych

Sara Kruszona

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 259-270

The article of Sara Kruszona entitled The Theater of Death treats the spectacular-theatrical character of collective hunts. The author puts forward the thesis that these hunts can be read as a form of a spectacle. The starting point for consideration was the article Customs and hunting ceremonies in collective hunts, derived from the website of the Hunting Signals Group, “Hagard”. This text is a kind of a scenario of hunting ceremonies taking place during collective hunts. By quoting its fragments in his text on the Theater of Death, the author proves the thesis about the pageantry of hunting rituals. Events which take place during hunting, their organization and arrangement, whose important aspects include tradition and ritual character, interpreted as a kind of spectacle. It was similar to the ancient venatio. The author also refers to the ancient roots of performances with the participation of hunters, i.e. venatio, described by Miroslaw Kocur in his book entitled The Roots of the Theater. A particularly important argument for the possibility of considering hunting as a form of a show is the hunters’ awareness of role–playing and audience presence. This can be understood by guests invited to the hunt as well as opponents of hunting, or as a community focused on their activity and ready to criticize it. The awareness of the presence of spectators determines the obvious awareness of playing whether the hunters perform a specific social function in the spectacle called hunting. The finale of this performance, played according to a strictly defined scenario and with strictly assigned roles, is pokot. The author draws attention to the fact that the system of animal bodies and all activities related to them resemble a specific form of a spectacle – anatomical theater.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Od wielkich łowów do zarządzania konfliktem. Racjonalizacja agresji jako próba emancypacji od zwierzęcej natury

Katarzyna Kukowska , Sebastian Skolik

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-20

W klasycznych paradygmatach nauk społecznych konflikty interpersonalne traktuje się jako przeszkody w osiąganiu celów albo jako immanentny element życia społecznego wynikający z istnienia hierarchii i nierówności budujących napięcia w strukturze społecznej. Przyjmuje się nierzadko, że kultura stanowi pancerz chroniący ludzi przed ich zwierzęcą naturą, stanowiącą zarzewie agresji. Wydaje się, że jest to raczej pancerz pozwalający na legitymizowanie przemocy poprzez stosowanie altruistycznego karania.  Autorzy poddają dyskusji problematykę agresywnych zachowań współczesnego człowieka z perspektywy ewolucyjnej. Czy występowanie mobbingu, molestowania, przemocy symbolicznej, stygmatyzacji obcych oraz dyskryminacji mniejszości to rezultat kształtowanych przez miliony lat uwarunkowań wspólnych dla człowieka i innych hominidów, czy też pokłosie uruchomienia parędziesiąt tysięcy lat temu mechanizmu eksterminacji innych gatunków przez przedstawicieli naszego gatunku? Homo sapiens nie należy do drapieżników, przez co przejawy agresji zarówno wewnątrzgatunkowej, jak i międzygatunkowej skutkują brutalnością, ale również dylematami moralnymi dla tej obdarzonej empatią wielkiej małpy.

2021-12-21



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Centaury Andrieja Biełego

Izabella Malej

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 143-160

Andrei Bely, like most Russian symbolists, absorbed and transposed mythical characters and stories into his work, especially those born in the ancient times. Centaurs derive their origins from Greek mythology and are most often presented as hybrid creatures (half man, half animal). In Bely’s view, they become a symbol of the dual nature of man who struggles with suffering resulting from the simultaneous belonging to two worlds: humans and animals, matter and senses, spirituality and dark urges. In Bely’s works, the image of these mythical animals serves as an element of an artistic game with the recipient (by analogy to the “games of centaurs”), in the course of which it becomes possible to read the artist’s attitude to the myth about these animals, to the surrounding reality, and finally – to oneself. The myth itself reveals its philosophical, psychological and hermeneutical potential. That is why in Bely’s works the presence of centaurs has a multidimensional character, built on the interpenetration of the tame and the alien, tempered and wild, real and cosmic. All this determines the transgressive quality of the myth of centaurs in the work of the Russian symbolist.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Święte zwierzęta (fragmenty)

Tatiana Michajłowna Goriczewa , Alina Mitek-Dziemba , Ekaterina Nikitina

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 69-81

Fragment nietłumaczonej dotąd książki Tatiany M. Goriczewej pt. „Święte zwierzęta", wydanej w Sankt Petersburgu w 1993 roku. Jej autorka jest jedną z niewielu postaci obszaru rosyjskojęzycznego, zajmujących się łącznie prawosławiem i kwestią praw zwierząt. Dołączony we wcześniejszym artykule komentarz zawiera wprowadzenie do jej poglądów, przedstawiając je na tle panoramy myśli wschodniego chrześcijaństwa. W tradycji tej, odmiennie od teologii zachodniej, wskazuje się na kosmiczny wymiar chrześcijańskiej idei zbawienia oraz możliwość religijnej identyfikacji i uświęcenia zwierząt. Ta interpretacja chrześcijańskiego przesłania pozwala na odmienne spojrzenie na sytuację zwierząt i ich cierpienie we współczesnym świecie, oraz daje podstawy do działania na rzecz ich upodmiotowienia.

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta w rosyjskich i polskich paremiach oraz frazeologizmach charakteryzujących rozum i głupotę

Maciej Walczak

Język: RU | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 315-329

Obiektem badawczym w niniejszym artykule są rosyjskie i polskie jednostki paremiologiczne i frazeologiczne (przeważnie ludowe) związane z charakterystyką ludzkiego rozumu i głupoty, w strukturze których występują zoonimy odnoszące się do niektórych ptaków i ssaków. Analiza materiału rosyjskiego pozwala zauważyć wysoką frekwencję nazw zwierząt odnoszących się do ptaków, szczególnie do kur i gęsi, które w ludowo-mitologicznym odzwierciedleniu otrzymują szereg negatywnych cech, stając się symbolami głupoty i umysłowego ograniczenia. Z kolei w polskim materiale paremiologiczno-frazeologicznym podobną symbolikę częściej niż w języku rosyjskim przybierają przedstawiciele niektórych ssaków.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O posthumanistycznym i transhumanistycznym postrzeganiu świata [Магдалена Кожевникова: Гибриды и химеры человека и животного: от мифологии к биотехнологии. «ИФРАН». Москва 2017 (publikacja rosyjskojęzyczna, wydana w miękkiej oprawie, 151 stron)]

Justyna Tymieniecka-Suchanek

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 375-377

Justyna Tymieniecka-Suchanek's notes on Гибриды и химеры человека и животного: от мифологии к биотехнологии by Magdalena Kożewnikowa, Moscow 2017

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Tego się nie robi kotu, czyli o ciałach martwych zwierząt w sztuce najnowszej

Andrzej Pitrus

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 343-353

The article deals with the subject of art made with body parts of animals. The motive of a dead animal has been present in art since its beginning; in cave paintings and later in Flemish still lives. Yet it is contemporary art that tries to go even further. Instead of representing dead bodies, the artists simply use them. They could be “mere” dead flies, or giant sharks. Andrzej Pitrus discusses taxidermy, which normally is not considered a proper art, but many “real” artists use this technique as well. Some ethical issues are also discussed, because many of the works are nowadays sold for steep prices. Where does the critical art end, and exploitation start? It is hard to answer this question, which nevertheless sould be asked.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przestępstwa przeciwko zwierzętom na gruncie ustawy o ochronie zwierząt

Anna Fijałkowska

Język: PL | Data publikacji: 13-06-2023 | Abstrakt | s. 1-17

Artykuł dotyczy przestępstw zabijania i znęcania się nad zwierzętami w polskim porządku prawnym. Analizowane są przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 22 marca 1928 r. oraz ustawy o ochronie zwierząt z 21 sierpnia 1997 r. Omówione zostały kolejno: historia przepisów dotyczących przestępstw przeciwko zwierzętom, przedmiot ochrony przepisów ustawy o ochronie zwierząt wraz z rozważaniami dotyczącymi podmiotowości zwierząt. Rozpatrzono również stronę przedmiotową tytułowych przestępstw, a więc opis przesłanek, dzięki którym możliwe jest zakwalifikowanie danego czynu jako przestępstwa. Poddano analizie również podmiot czynów zabronionych oraz stronę podmiotową w postaci motywacji sprawcy.

 

2023-06-13



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Znikające pręty. U progu trzeciego wieku ogrodów zoologicznych

Dariusz Jedzok

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 83-95

In the past three hundred years zoological gardens have undergone a series of profound conceptual and organisational changes. This article provides a brief historical outlook on the evolution of zoos from royal menageries to modern facilities, focusing on its most striking aspect – the gradual transformation from bare exhibitions of animal species into representations of whole habitats. The author presents a few main historical factors leading to that change and outlines possible paths of future development.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sprawozdanie z seminarium naukowego „Moralny i prawny status zwierząt. Od reifikacji do upodmiotowienia”

Małgorzata Poks

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | s. 305-310

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wilcze wołanie w antropocenie. Niewola i wolność wilków we wspomnieniach Lois Crisler i Teresy Martino

Paulina Szymonek

Język: EN | Data publikacji: 22-06-2022 | Abstrakt | s. 1-18

W artykule ukazano zmianę postrzegania wilka, jaka nastąpiła w Ameryce Północnej w latach 1950–1990, poprzez historie Lois Crisler i Teresy Martino – dwóch kobiet, które nawiązały bliskie relacje ze swoimi wilkami. Choć wilki Lois Crisler – Lady, Trigger, Alatna, Arctic, Barrow, Killik i Tundra – urodziły się dzikie, ich
życie było zależne od ludzi. Natomiast Mckenzie, wilczyca urodzona w niewoli i wychowana przez Teresę Martino, została wypuszczona na wolność. Historie Crisler i Martino ukazują czas, w którym w Stanach Zjednoczonych nienawiść do wilków ustępowała publicznej ich akceptacji oraz podjęto pierwsze próby reintrodukcji tego gatunku po uprzednim niemal doszczętnym wytępieniu wilków na terenie USA.

2022-06-22



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Złapać, wyciąć, powtórzyć – rosnąca populacja kotów i praca uwarunkowana płcią w programie sterylizacji dzikich zwierząt

Kirsten L. Grieve , Stephen L. Muzzatti

Język: EN | Data publikacji: 27-06-2023 | Abstrakt | s. 1-23

Cat overpopulation in Toronto, Canada, is a serious and growing problem. Small, and frequently isolated, groups of volunteers work in a variety of capacities to help mitigate the large numbers of litters produced by stray and feral cats. One such organisation is Toronto Street Cats. This volunteer group works with the help of the Toronto Humane Society to operate a monthly trap/neuter/release (TNR) programme. Groups of caretakers look after registered feral cat colonies and capture cats of breeding age. Once a month these
cats are sterilised, vaccinated, treated for parasites, and microchipped in an evening-long marathon. Volunteers in veterinary medicine (registered veterinary technicians [RVTs], veterinary assistants and veterinarians) comprise the medical staff who provide treatment and perform the assembly-line surgeries. Post-surgery, the cats are taken by the volunteers to a recovery facility and

2023-06-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Odebrana podmiotowość? Diety wegańskie dla zwierząt towarzyszących

Hanna Mamzer

Język: PL | Data publikacji: 25-04-2024 | Abstrakt | s. 1-16

Wraz z rosnącą popularnością diet roślinnych, niektórzy weganie próbują stosować ten sposób żywienia zwierząt, którymi się opiekują. Łatwo sobie wyobrazić, że główną motywacją do tego jest chęć ratowania życia zwierząt, które zostałyby zabite i przetworzone na karmę dla zwierząt towarzyszących. Karmienie zwierząt towarzyszących może być uciążliwe dla wegan, którzy wkładają wiele wysiłku w wyeliminowanie produktów pochodzenia zwierzęcego zarówno z diety, jak i codziennego użytku. Karmienie mięsożerców pokarmem roślinnym jest praktyką kontrowersyjną i rodzi wiele pytań: etycznych, biologicznych i prawnych. Czy ludzie mają prawo ograniczać dietę zwierząt innych niż ludzie i odbierać im sprawczość, zmuszając je do jedzenia tego, co jest dostępne? Jakie fizjologiczne konsekwencje może powodować fakt stosowania diety planowej? Czy to legalne, aby ograniczać mięsożercom jedzenie, które byłoby ich naturalną dietą? Jak wspierać wegan w zapobieganiu dyskomfortowi związanemu z karmieniem zwierząt produktami pochodzenia zwierzęcego? Czy możliwe jest utrzymanie dobrostanu zwierząt towarzyszących, jeśli nie mogą one jeść naturalnego pokarmu?

2024-04-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Praca we krwi”. O języku podmiotu kobiecego i podmiotu zwierzęcego w Mateczniku Małgorzaty Lebdy

Anouk Herman

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-16

Celem niniejszej pracy jest przybliżenie ekofeministycznej teorii zwierzęcego podmiotu i jego nieobecnego przedmiotu odniesienia w tomiku Matecznik Małgorzaty Lebdy. Ekofeminizm dostarcza narzędzi do rozbudowanej analizy konceptualnych związków pomiędzy kobietami (a także osobami niebinarnymi) i zwierzętami, może być również stanowić teoretyczne zaplecze ekokrytycznego badania literatury. Ekofeministyczne myślicielki, Carol J. Adams i Marti Kheel, rozwinęły teorie dotyczące relacji ludzkich i nieludzkich fenomenów, zbadały także zagadnienia seksualności i cielesności w kontekście zabijania i polowania na zwierzęta. Wszystkie te problemy są ważnymi motywami w twórczości Małgorzaty Lebdy.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Musimy mieć na względzie przyszłe pokolenia i zwierzęta nie-ludzkie”. Wywiad z Peterem Singerem, australijskim filozofem, słynnym na świecie etykiem i orędownikiem praw zwierząt

Magdalena Kozhevnikova , Peter Singer

Język: EN | Data publikacji: 15-11-2022 | Abstrakt | s. 1-5

Wywiad z Peterem Singerem, australijskim filozofem, światowej sławy etykiem zwierząt

2022-11-15



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Historia zawiedzionych nadziei. O zakazie chowu zwierząt na futra

Agnieszka Bielska-Brodziak , Marlena Drapalska-Grochowicz , Marek Suska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2020 | Abstrakt | s. 437-464

The deputy’s draft bill amendment about the Animal Protection Act submitted to the Marshal of the Sejm in November 2017 was one of the most ambitious attempts in the Third Republic of Poland to improve the legal protection of animals. The loudest proposal in the project was to prohibit the rearing and breeding of animals for the purpose of obtaining fur from them. In the article, the Authors reflect on the reasons for the political failure of this project. In the conditions of such strong centralization of political power, was the resistance from big business really decisive? What political conditions would have to be met for such far-reaching socio-economic changes motivated by public morality and environmental protection? Why this issue aroused so many contradictory emotions in political discourse? What is more important: economic profits based on cruelty to animals or life of sentient, autonomous beings?

2020-12-30



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sprawozdanie ze spotkania Koła Naukowego Praw Zwierząt pt. „Teologia zwierząt”

Justyna Knosała

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | s. 301-303

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Prześladowanie zwierzęcych imigrantów

Andrzej Elżanowski

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-25

Obecna doktryna prześladowania gatunków nierodzimych jako obcych i dlatego złych nie jest i nie może być uzasadniona naukowo, jest wyrazem ksenofobii i kwalifikuje się jako faszyzm środowiskowy. Powstała ona przez połączenie dyletanckiej ekocentrycznej etyki środowiskowej A. Leopolda z teorią inwazji zwierząt i roślin C.S. Eltona. Mimo powtarzającej się krytyki jest ona szeroko i bezrefleksyjnie przyjmowana przez konserwacjonistów i większość biologów, co prowadzi do rażącej stronniczości w prowadzeniu i publikowaniu badań, wyrażającej się szczególnie w języku demonizującym gatunki nierodzime, oraz w interpretacji wyników, która ma wspierać kampanię ich zwalczania i ignorować ich pożądany wpływ na ekosystemy. Jest to działalność biopolityczna uprawiana pod szyldem nauki i jako taka jest nadużyciem publicznego zaufania i publicznych środków na naukę. Licznych przykładów dostarcza traktowanie norek amerykańskich i jenotów. Norki amerykańskie wpasowują się do europejskich ekosystemów (mimo ciągłej interferencji uciekinierów z ferm) i przyczyniają się do ich stabilizacji przez ograniczanie populacji innych przybyszy (piżmaków, raków luizjańskich) oraz drobnych gryzoni. Nie są one główną przyczyną trwającego od XVII w. zaniku norek europejskich nawet jeżeli mogą przyśpieszać zanik reliktowych populacji, czego jednak jednoznacznie nie udowodniono. Jenoty wpasowały się już w europejskie ekosystemy i nie zagrażają żadnemu innemu gatunkowi. Jeżeli byłoby wskazane ograniczanie populacji nierodzimych drapieżników, to należałoby w pierwszej kolejności zabronić zabijania ich rodzimych konkurentów, a nie podżegać ludność do prześladowań dzikich zwierząt. Irracjonalizm i zawziętość konserwacjonistów w prześladowaniu zwierząt z nierodzimych („obcych”) gatunków domaga się psychologicznego wyjaśnienia i wydaje się być wynikiem działania biofilii bez udziału refleksji etycznej, a konkretnie przekierowania gniewu biofilów za dewastację biosfery na wprowadzone przez ludzi zwierzęta.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Co to znaczy być „dobrym wilkiem”? O dyskursach ogrodu zoologicznego

Katarzyna Szalewska

Język: PL | Data publikacji: 22-06-2022 | Abstrakt | s. 1-16

W artykule idea ogrodu zoologicznego została odczytana w kontekście Foucaultowskiej koncepcji uprzestrzennienia dyskursu. Inspiracją do refleksji stała się książka Larsa Bergego Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo. Autorka tekstu odnosi się do historii ogrodów zoologicznych, starając się osadzić tę placówkę na tle historii idei, zwłaszcza dziewiętnastowiecznych konceptów ekonomizacji, scjentyzmu, kolekcjonowania i taksonomii. W dalszej części rozważań sytuuje ogród zoologiczny w kontekście praktyk wizualnych, zwłaszcza roli spojrzenia w dialektyce władzy/wiedzy. Pokazuje, że ogród zoologiczny, funkcjonując w odniesieniu do spojrzenia politycznego, hierarchizującego, zawsze pozostanie domeną tego, co kulturowe i antropocentryczne. Podejmuje również kwestie postrzegania ogrodów zoologicznych w dobie antropocenu jako nowoczesnych arek Noego i etycznego wymiaru „socjalizacji” zwierząt.

2022-06-22



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Nie tylko „zaczarowana dorożka” – koń w przestrzeni miejskiej XIX-wiecznego Krakowa

Joanna Gellner

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-14

Tematem artykułu jest refleksja na temat obecności koni w przestrzeni miejskiej Krakowa. Zwierzęta te ze względu na swoją powszechną obecność na ulicach miasta stanowią jego integralną część. W tekście poruszona jest kwestia wykorzystania koni jako siły pociągowej w miejskich środkach transportu, straży pożarnej czy służbach porządkowych. Sytuacja koni przedstawiona jest w kontekście rodzącego się ruchu opieki nad zwierzętami, który swoimi początkami sięga XIX wieku. Tak duże wykorzystywanie koni przekładało się bowiem na ogromną skalę nadużyć wobec tychże zwierząt.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Uwolnienie zwierząt i rezygnacja z diety mięsnej w powieści La penultima magia Tiziana Scarpy

Karolina Kopańska

Język: PL | Data publikacji: 11-04-2024 | Abstrakt | s. 1-19

Celem artykułu jest zaprezentowanie, w jaki sposób Tiziano Scarpa promuje idee wegetarianizmu i weganizmu oraz dialogu międzygatunkowego w powieści La penultima magia. Autorka zaproponuje ekokrytyczną lekturę, która pozwoli prześledzić wartości tekstu związane z relacją człowiek-zwierzę. W pierwszej części autorka zastanowi się nad zasadnością hodowli zwierząt. Druga część będzie poświęcona idei weganizmu.

2024-04-11



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta z Ukrainy w obliczu wojny. O działaniach polskich organizacji pozarządowych i administracji publicznej po agresji Federacji Rosyjskiej

Julia Klimczuk , Michał Pręgowski

Język: PL | Data publikacji: 02-04-2025 | Abstrakt | s. 1-22

Niniejszy artykuł został poświęcony międzygatunkowemu aspektowi konfliktów zbrojnych na przykładzie wojny w Ukrainie. Jego celem jest przybliżenie form pomocy niesionej ukraińskim zwierzętom przez polską administrację publiczną i organizacje trzeciego sektora, jak również przedstawienie administracyjno-prawnych uwarunkowań tej pomocy. Działania, o których mowa, dotyczyły przede wszystkim zwierząt towarzyszących przybywających do Polski wraz z rodzinami ukraińskich uchodźców wojennych, jak również zwierząt bezdomnych w Ukrainie. W pracy wykorzystano metodę desk research (analiza doniesień prasowych, analiza zawartości stron internetowych organizacji trzeciego sektora i administracji publicznej), jak również badanie jakościowe w formie 12 wywiadów częściowo ustrukturyzowanych z przedstawicielami organizacji biorących udział w niesieniu pomocy ukraińskim zwierzętom. Autorzy koncentrują uwagę na pierwszych miesiącach działań wojennych z 2022 roku, kiedy zarówno fala uchodźcza jak i zryw pomocowy były największe.

2025-04-02



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Od welfaryzmu do sentiokracji. [Recenzja książki Alasdaira Cochrane’a Should Animals Have Political Rights? Cambridge: Polity Press, 2020]

Dariusz Gzyra

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-7

Książka brytyjskiego filozofa polityki i etyka Alasdaira Cochrane’a zatytułowana Should Animals Have Political Rights? została wydana w roku 2019 w serii Political Theory Today przez wydawnictwo Polity Press. Jest to pozycja wpisująca się we współczesny nurt teoretyzowania na temat normatywnych aspektów relacji człowieka z innymi zwierzętami, który bywa określany mianem tak zwanego zwrotu politycznego. W recenzji omówiono strukturę książki i prześledzono Cochrane’owską myśl, która ewaluuje – w kontekście postulatu ochrony zwierząt i międzygatunkowej sprawiedliwości – istniejące instytucje, struktury i procesy polityczne, proponując interesujące ich modyfikacje i uzupełnienia. 

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Stylistyka nagrobków cmentarza dla zwierząt „Psi Los”

Anna Najdecka

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 47-57

Zmiany w myśleniu o świecie manifestują się w zmianach dokonujących się w języku. Cmentarz dla zwierząt jest dobrym polem do obserwacji zmieniających się ludzko-zwierzęcych relacji. Bardzo różnorodne formy nagrobków i treść widniejących na nich inskrypcji, nieobwarowane formalnymi regulacjami czy jednolitą konwencją – choć niewątpliwie inspirowane wzorcem ludzkiego cmentarza – są świadectwem szczególnych więzi (przywiązania, przyjaźni, miłości), jakie łączyły zmarłe zwierzęta z ich opiekunami. Również świetnie dokumentują to, jak stopniowo zmienia się społeczny i kulturowy status zwierząt towarzyszących człowiekowi – jak przestają być one jedynie pozbawioną duszy żywą własnością, a stają się osobami, pełnoprawnymi członkami rodzin, zyskując prawo do szacunku, pamięci i godnego pochówku. Jednak zmiana ta jest procesem, który budzi opór, przejawiający się w próbach językowego rozdzielenia ludzkiej i zwierzęcej śmierci.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Świadectwo Eliana o rogatych zwierzętach Indii

Elwira Kaczyńska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-21

W artykule omawia się rogate zwierzęta, opisane przez Klaudiusza Eliana w jego zoologicznym traktacie O właściwościach zwierząt (De natura animalium, XV 15; XVI 20). Elian prawdopodobnie powtarza relację Megastenesa o orientalnych zwierętach, występujących na Półwyspie Indyjskim. Autorka wnikliwie analizuje trzy gatunki zwierząt, wymienione pod lokalnymi (tj. niegreckimi) nazwami: 1) μέσοι, (2) καρτάζωνος and (3) ὑά<ρ>ιναι. Konkluduje, że zoologiczna nomenklatura Eliana jest pochodzenia średnioindyjskiego i odnosi się do trzech gatunków rogatych ssaków takich jak: (1) urial indyjski lub dzika owca orientalna (Ovis orientalis vignei vignei Blyth, 1841); (2) nosorożec indyjski lub nosorożec pancerny (Rhinoceros unicornis L., 1758); (3) gazela indyjska, zwana także czinkarą lub gazelą Bennetta (Gazella bennettii Sykes, 1831).

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Leczenie traumy z wykorzystaniem metody „Horse Assisted Education” w Polsce

Karolina Czarnecka , Kathleen Farkas , Jaroslaw R. Romaniuk

Język: EN | Data publikacji: 09-06-2023 | Abstrakt | s. 1-18

Praca z traumą wymaga nawiązania solidnej relacji terapeutycznej, która ma na celu zaopiekowanie się z objawami traumy. Osoby z symptomami traumy często nie potrafią wykorzystać swoich umiejętności komunikacyjnych, są rozbite emocjonalnie co uniemożliwia im rozmowę z innymi i podjęcie terapii, w związku z tym wiele z nich rezygnuje z leczenia. Horse Assisted Education ( HAE), terapia wspierana przez konie wykorzystuje partnerstwo konia i człowieka, które prowadzi do zaangażowania i uczestnictwa w doświadczalnej i narracyjnej terapii traumy, prowadzącej do trwałej zmiany i wyzdrowienia. Niniejszy artykuł ilustruje model HAE w Polsce i jego zastosowanie w leczeniu objawów traumy. Trzy studia przypadków są wykorzystane do omówienia w jaki sposób partnerstwo człowieka i zwierzęcia sprzyja zaangażowaniu terapeutycznemu i ułatwia uczenie się poprzez doświadczenie oraz wgląd w symptomy traumy i powrót do zdrowia.

2023-06-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Spory o wegetarianizm w wieku XIX. Ideowe i materialne podstawy diety bezmięsnej

Paweł Pasieka

Język: PL | Data publikacji: 18-06-2024 | Abstrakt | s. 1-25

Założone w 1847 roku w Anglii pierwsze na świecie Towarzystwo Wegetariańskie przyjęło podstawową deklarację programową, zgodnie z którą członkom nie wolno było spożywać mięsa, drobiu oraz ryb (flesh, fowl, fish). Co do jaj, mleka, serów, masła i miodu pozostawiono członkom wolny wybór. Również od ich decyzji zależało to, czy będą korzystać z alkoholu, tytoniu, używek takich, jak kawa, herbata, lub też ubrań i materiałów pochodzenia odzwierzęcego. Szeroka formuła pozwoliła połączyć ze sobą wegetarian, którzy w zróżnicowany sposób przestrzegali tych wskazań, lecz nieuchronnie prowadziła również do kontrowersji i sporów na temat tego, co właściwie oznacza bycie wegetarianinem. Pod koniec XIX wieku wewnętrzne konflikty ideowe nasiliły się także z uwagi na to, że powstały nowe produkty „czysto” roślinne, zamienniki masła, mleka, mięsa i skór, które znacznie poszerzyły materialną bazę wegańskiego stylu życia. W artykule omówiono zarówno ideologiczny, jak i materialny wymiar powstania oraz rozwoju ruchu wegetariańskiego w drugiej połowie XIX wieku i prześledzono narodziny dwudziestowiecznego weganizmu.

2024-06-18



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Opłakiwane zwierzęta domowe. O radzeniu sobie ze śmiercią zwierzęcia w praktyce weterynaryjnej oraz doświadczeniu opiekunów zwierząt

Łucja Lange

Język: EN | Data publikacji: 07-06-2023 | Abstrakt | s. 1-17

The article is written from the first-person perspective as an autoethnographical attempt to describe the experience of loss of a pet companion, a cat, when the decision about euthanasia was challenged and undermined, causing regret and complex feelings about the situation. The author tries to provide explanation for her feelings and for veterinarian behavior, at the same time introducing new kind of veterinarian in-home services for palliative care and euthanasia.

2023-06-07



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Identyfikacja - kategoryzowanie organizmów żywych a ludzkie praktyki kulturowe

Hanna Mamzer , Jan Marcin Węsławski

Język: EN | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 1-12

Autorzy szeroko nagłośnionego raportu IPBES z 2019 roku ostrzegają, że liczba gatunków, które wyginęły na Ziemi, wkrótce przekroczy milion. W debatach prowadzonych zarówno w mediach, jak i wśród profesjonalistów porusza się jednak jeszcze inny problem – nie wiemy mianowicie, ile w ogóle gatunków żyje na Ziemi. Na podstawie wyników szeroko zakrojonych badań i modelowania statystycznego szacuje się, że istnieje jeszcze co najmniej sześć milionów gatunków, które nie zostały opisane ani nazwane. Termin „opisany gatunek” oznacza, że zwierzę lub roślina otrzymały niepowtarzalną nazwę naukową, która potwierdza jego/jej tożsamość i pokrewieństwo z innymi organizmami. Powstaje zatem pytanie, czy, a jeśli tak, to jak cenimy gatunki, które nie zostały jeszcze odkryte ani tym bardziej nazwane. Najczęstszą praktyką jest docenianie tylko tych stworzeń, które są bezpośrednio związane z ludzką egzystencją, coraz częściej jednak pojawiają się refleksje, że powinniśmy cenić zwierzęta ze względu na ich istnienie, ich wartość samą w sobie, a nie tylko ze względu na ich wartość dla człowieka. W związku z tym należy ponownie rozważyć antropocentryczne koncepcje takich pojęć jak „szkodnik” czy „gatunek inwazyjny”.

2022-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przemyt zwierząt w Polsce

Patrycja Mencel

Język: EN | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 411-423

Od kilku lat obserwuje się wysoki poziom skali przemytu zwierząt. Dane statystyczne Ministerstwa Finansów za poprzedni rok wskazują, że w 2018 roku w Polsce zatrzymano 13 811 okazów CITES. Rozmiar oraz charakter zjawiska przesądzają o tym, że problem ma globalny zasięg. Ogromne znaczenie w fazie reagowania na zjawisko mają krajowe, międzynarodowe oraz unijne regulacje prawne. Zwrócić należy także uwagę na niehumanitarne traktowanie zwierząt podczas przemytu. W pracy zaprezentowano teoretyczne ujęcie problemu, skalę zjawiska oraz działania, które mogą przyczynić się do jego zwalczania.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwiastuni śmierci, żałobnicy i ostatni towarzysze podróży. Zachowania zwierząt domowych w obliczu śmierci człowieka w polszczyźnie ludowej

Olga Kielak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 35-45

The subject of the article is a scientific reflection on the behaviours of domestic animals in the face of human death. Using the rich folkloristic and ethnographic material, the author has distinguished three types of roles in which – in folk beliefs – animals are incarnated: (a) death harbingers, (b) mourners, feeling sad and regret after losing a loved one, (c) the last travelling companions. The analysis proved that the roles played by animals in the face of the death of a loved one implement the principle of „solidarity with life” – a key principle of traditional peasant culture, the basis of life and a keystone of existence in the group.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Demon wiedźmy. Literackie przedstawienia kota-diabła i kota czarownicy na wybranych przykładach literatury światowej i polskiej (XIX–XXI wiek)

Anna Goworek

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2021 | Abstrakt | s. 1-30

Obraz kota jako pomocnika czarownicy lub kota-diabła pojawił się już w światowej literaturze XIX wieku. Utrwalony zaś został we współczesnej literaturze fantasy. Pisarze, którzy tworzyli wizerunki kocich bohaterów, często sięgali do mitologii, średniowiecznych tradycji, a nawet dokumentów z procesów o czary. To właśnie tam kot łączony był z czarną magią. Celem artykułu jest przedstawienie dialogu, jaki zachodzi między kulturą i literaturą, by nakreślić współczesny literacki wizerunek kota magicznego.

2021-12-31



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Recenzja książki: Barbara J. King: Jak zwierzęta przeżywają żałobę. Przeł. K. Kozłowski. Wydawnictwo Purana, Lutynia 2018

Łucja Lange

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | s. 391-399

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O szczurach i ludziach II. Wykorzystanie pragmatystycznego podejścia do Zasady Energii Swobodnej

Zbigniew Słuszkiewicz

Język: PL | Data publikacji: 13-06-2025 | Abstrakt | s. 1-37

W drugiej części tryptyku Of Rats and Men zaproponowana zostaje pozytywna odpowiedź na wcześniejsze konkluzje. Z pomocą zasobów konceptualnych pragmatyzmu oraz interpretacji fundamentalnych zasad fizycznych, płynących ze współczesnych nieortodoksyjnych ujęć teoretycznych – metafizyki procesu, rozszerzonej syntezy ewolucyjnej i teorii powiązanych ze „zwrotem pragmatycznym” w naukach kognitywnych, a mianowicie zasady energii swobodnej (FEP) i przetwarzania predykcyjnego (PP) – przeprowadzona zostaje rekonstrukcja podstaw podmiotowości sprawczej. W artykule broniona jest teza, że podmiotowość sprawcza, rozumiana jako zdolność organizmów do działania w odniesieniu do racji, nie jest wyznacznikiem ludzkiej poznawczej wyjątkowości, lecz inherentną własnością procesu życia, której źródłem jest egzystencjalny imperatyw utrzymywania stabilności homeodynamicznej przez organizm. Autor argumentuje na rzecz zasadności stosowania intencjonalnej terminologii w wyjaśnianiu zachowań zwierząt, wskazując, że FEP umożliwia takie podejście, a także że jest ono zbieżne z pluralistycznym stanowiskiem pragmatyzmu i antyredukcjonistyczną linią procesualnej metafizyki w filozofii biologii. Artykuł kładzie podwaliny pod dalszą analizę zaawansowanych form podmiotowej sprawczości, która zostanie rozwinięta w ostatniej części tryptyku.

2025-06-13



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ogon… Filmowe metafory cielesnych transgresji w świecie ludzi i zwierząt

Andrzej Pitrus

Język: EN | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-11

Autor pisze o filmach ukazujących transgresję człowieka w kierunku zwierzęcości. Interesują go ludzko-zwierzęce hybrydy, a także zakazane kontakty seksualne między przedstawicielami różnych gatunków. Wątki te obecne są w kinie, ale stanowią rodzaj tabu, w istocie niezbyt często przekraczanego przez filmowców. Okazuje się jednak, że mogą one skutecznie problematyzować fundamentalne kwestie natury egzystencjalnej, choć nie tylko.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wegańska socjologia, czyli socjologia biocentryczna zaangażowana w zmianę społeczną

Łucja Lange

Język: PL | Data publikacji: 10-04-2024 | Abstrakt | s. 1-15

Celem artykułu jest przybliżenie paradygmatu związanego z wegańską socjologią i jej obszarem badawczym. Autorka przybliża korzenie wegańskiej socjologii, prezentuje poruszane w ramach badań empirycznych i teoretycznych tematy oraz przedstawia Międzynarodowe Towarzystwo Wegańskich Socjolożek_gów_x wraz z wyszczególnieniem podejmowanych w kolektywie działań i badań prowadzonych przez poszczególne osoby w kolektywie. Następnie wskazane zostały kierunki i nadzieje związane z przyszłością wegańskiej socjologii oraz możliwości faktycznego rozwoju tej subdyscypliny.

2024-04-10



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Komunikacja komplikacji i komplikacja komunikacji. Porozumiewanie się zwierząt ludzkich i nie-ludzkich na tle założeń biosemiotyki

Tomasz Nowak

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-34

W artykule poruszającym problem różnych obliczy komunikacji wyeksponowano biologiczne i semiotyczne wymiary zjawisk komunikacyjnych. Za cel obrano, między innymi, biosemiotyczną reinterpretację kilku kluczowych terminów klasycznej teorii informacji i komunikacji, w szczególności relacji między komunikacją komplikacji i komplikacją komunikacji, jakie obserwuje się w odmiennych sposobach porozumiewania się ludzi i (innych) zwierząt. Sformułowano tezę, zgodnie z którą zdolności i umiejętności biokomunikacyjne zwierząt ludzkich i nie-ludzkich dzieli dystans zarazem ilościowy i jakościowy. Celem artykułu jest odsłonięcie biologicznych podstaw semiotycznych zjawisk (w wymiarach: pragmatycznym, semantycznym, syntaktycznym i diakrytycznym). W związku z tym w pracy wiwisekcji zostają poddane wybrane strukturalne i funkcjonalne aspekty fenomenu biokomunikacji.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Timothy Morton w kontekście ekokrytyki materialnej

Donald Wesling

Język: EN | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 61-69

Krótki raport autorstwa Donalda Weslinga powstał w oparciu o cztery monografie i dwie antologie tekstów napisanych po 2007 roku. Timothy Morton to – zdaniem Weslinga—modelowy przykład teoretyka i stylisty działającego w obszarze stosunkowo nowej dziedziny, jaką jest ekokrytyka materialna. Wesling rozpoczyna omówienie od wprowadzenia diagramu obrazującego kierunki wpływu od filozofów po krytyków literackich. Głównym teoretykiem w pionowym wymiarze diagramu jest Bruno Latour kładący nacisk na sprawczość podmiotów nie-ludzkich (zwierzęta, przedmioty). W wymiarze poziomym kategorie oscylują pomiędzy studiami nad zwierzętami z jednej strony a ontologią zorientowaną na przedmiot z drugiej. Morton wiele uwagi poświęcił definiowaniu relacji pomiędzy człowiekiem i zwierzęciem, ale jego ostatnie prace i eseje sytuują go zdecydowanie w obszarze szkoły przedmiotu. Wesling formułuje trzy pytania dotyczące roli, jaką w ekokrytyce odgrywają narracja, język duchowy oraz fakt naukowy. Pytania te, które są wynikiem lektury tekstów Mortona, mają znaczenie również dla studiów nad zwierzętami.

 

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Interdyscyplinarne podejście do zagadnienia dobrostanu zwierząt na przykładzie badań zaburzeń behawioralno-poznawczych u psów i kotów

Adriana Schetz

Język: PL | Data publikacji: 09-09-2024 | Abstrakt | s. 1-27

Artykuł stanowi próbę zastosowania narzędzia nazywanego za Danielem Dennettem inżynierią odwróconą do próby odpowiedzi na pytanie, jak można opisać umysł zwierząt, wykorzystując pojęcia z zakresu filozofii umysłu i kognitywistyki. W związku z tym, że filozofia umysłu w centrum swoich dociekań umieściła człowieka, może się wydawać, że charakterystyczny dla niej system pojęciowy nie jest adekwatny do opisu stanów mentalnych istot pozaludzkich. Tymczasem, pokazując, jak kategorie stworzone do klasyfikacji ludzkich zaburzeń behawioralno-poznawczych sprawdzają się w wypadku opisu zaburzeń tego rodzaju u zwierząt domowych, a dokładniej psów i kotów, można przyjąć, że uprawnione jest rozszerzenie aplikacji teorii opracowanych na gruncie filozofii umysłu oraz kognitywistyki – jako dziedziny interdyscyplinarnej, w której skład wchodzi refleksja filozoficzna – tak, by obejmowały one swoim zakresem również umysły zwierząt innych niż człowiek.

2024-09-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Tanatos

Redakcja Zoophilologica

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt

Publikacja niniejsza stanowi pokłosie refleksji nad poznaniem nie-istnienia (śmierci) zwierząt, zwłaszcza w perspektywie zmian, jakie zachodzą w humanistyce (filologii), pod wpływem odkryć, które dokonują się w przyrodoznawstwie (zoologii); w gruncie rzeczy tom rejestruje (i charakteryzuje) proces (r)ewolucji świato(p)oglądu.

Prace, jakie tom zbiera, wpisują się w ramy (w porządku alfabetycznym), m.in. etnologii, filozofii, kognitywistyki, literatury, prawa, sztuki, teologii. Prezentowane w zeszycie teksty stanowią plon studiów, jakie prowadzą badacze rozmaitych orientacji i proweniencji, którym – co decydujące – bliska (a przynajmniej: nieobca) jest koncepcja zoofilologii zaklętej w ideę animal studies. Tym samym zawartość numeru wyznacza sui generis jednogłos w wielogłosie.

Tom, jaki oddajemy do rąk Czytelnika, zawiera zarówno artykuły i komunikaty, jak i recenzje oraz sprawozdania. Teksty, jakie zeszyt gromadzi, realizują nierzadko odległe od siebie wzorce gatunkowe: od bardziej zdyscyplinowanych rozpraw naukowych po mniej rygorystyczne formy interpretacyjne. Tym, co wszystkie te prace łączy, jest nie tylko podejmowana tematyka i przyjęty profil oglądu, ale również ranga poruszanych zagadnień i naukowy poziom ich opracowania.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Asymetria powinności etycznych, czyli o nierównym traktowaniu różnych grup zwierząt w badaniach naukowych

Paweł Koperski

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-24

Zwierzęta należące do różnych grup taksonomicznych traktowane są w badaniach naukowych w bardzo odmienny sposób, bardzo różne są bowiem zakres i powszechność powinności moralnych którymi są one obdarzane. Ptaki, ssaki i głowonogi mają status uprzywilejowany względem pozostałych a ryby zajmują w tej hierarchii stanowisko pośrednie. Ogromna większość obecnych w biosferze zwierząt wciąż pozbawiona jest jakiejkolwiek ochrony podstawowych życiowych interesów. W ostatnich latach empirycznie potwierdzono obecność zaawansowanych funkcji poznawczych u wielu przedstawicieli bezkręgowców. Jednoznacznie nakazuje to porzucenie nawyku traktowania ich jako prymitywnych, niewrażliwych istot, których zachowanie oparte jest wyłącznie na zautomatyzowanych instynktach. Nowe koncepcje etyczne wyznaczają nowy paradygmat w zrozumieniu ich miejsca w sferze moralnych powinności. Szczególne miejsce zdobywa sobie wśród nich koncepcja etyki ewolucyjnie inkluzywnej.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bukoliczne bestiarium Szymona Szymonowica. Między naturą a kulturą

Krystyna Krawiec-Złotkowska

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-23

W artykule są przedstawione i omówione zjawiska związane z fauną występujące w bukolicznej poezji Szymona Szymonowica. Przedmiotem analizy są utwory wydane w zbiorze Sielanki i pozostałe wiersze polskie. Bestiarium z wierszy renesansowego autora, twórcy polskiej sielanki, jest analizowane w kontekście tradycji biblijnej i mitycznej. Zwrócono też uwagę na staropolskie i europejskie dziedzictwo kulturowe, ujęcia konwencjonalne i zrywające z konwencją oraz filiacje z polsko-ruską etnografią. Zbadano naturalny i kulturowy wymiar relacji zwierząt i człowieka. Egzemplifikacja zwierząt występujących w sielankach Szymonowica umożliwiła również określić funkcje, jaką pełnią one w świecie przedstawionym utworów.

2021-12-21



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Żywe – nie żywe: mózgowe organoidy i doświadczenia na zwierzętach

Magdalena Kozhevnikova

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 127-134

W artykule na przykładzie stworzonego przez Kevina Warwicka robota z żywym mózgiem (Robot Gordon), rozpatruje się zjawisko tworzenia mózgowych organoid, których jednym z zastosowań może być zastąpienie zwierząt laboratoryjnych w eksperymentach neurologicznych. Pozostaje jednak pytanie, czy możliwe jest porównanie organoidów mózgowych i nie-mózgowych (organów na chipie). Według autora artykułu użycie izolowanego mózgu jest wątpliwe z etycznego punktu widzenia. Wraz z postępem technologii tworzone w laboratoriach mózgowe organoidy staną się bardziej skomplikowane, co może doprowadzić do sytuacji, w której stworzony zostanie świadomy podmiot, a jego cierpienie pozostanie niezauważone.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta w czasach kryzysu klimatycznego

Piotr Skubała

Język: PL | Data publikacji: 22-06-2022 | Abstrakt | s. 1-20

Obserwujemy obecnie szóste, plejstoceńsko-holoceńskie wielkie wymieranie. Jednym z istotnych czynników przyczyniających się do dramatycznego spadku różnorodności dzikiej fauny i flory są zmiany klimatu. Ludzkość podjęła walkę ze zmianami klimatu w 1992 roku, kiedy to w trakcie Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro przyjęto Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu. Niestety efektów tych wysiłków nie widać. Wzrost emisji gazów cieplarnianych doprowadzi do wymarcia połowy gatunków na Ziemi do końca wieku. Ograniczenie wzrostu temperatury do 2°C (w stosunku do ery przedindustrialnej) do 2100 roku oznaczać będzie zmniejszenie różnorodności gatunkowej o 25%. Naukowcy przestrzegają, że jeśli nie podejmiemy natychmiastowych działań, czeka nas katastrofalna utrata różnorodności biologicznej. Dzikie zwierzęta kręgowe już dzisiaj stanowią zaledwie 4% biomasy wszystkich kręgowców, dramatycznie niewiele w porównaniu z biomasą zwierząt hodowlanych.

2022-06-22



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Trener psów nie jest wyspecjalizowanym mechanikiem VAB (opancerzonego pojazdu awangardy)!” Bycie w tandemie człowiek-pies prowadzącym poszukiwania węchowe we francuskiej armii

Stephanie Michenaud , Dalila Bovet , Thierry Lamour , Vanessa Laguette

Język: EN | Data publikacji: 23-06-2025 | Abstrakt | s. 1-28

Celem badania jest poznanie relacji i interakcji pomiędzy francuskimi wojskowymi zespołami ludzi i psów prowadzącymi poszukiwania węchowe. Analizę tematyczną treści przeprowadzono na podstawie 16 wywiadów z opiekunami armii francuskiej. Skupiono się na trzech wątkach 1) obsłudze psów, odrębnej specjalności; 2) misji - świecie rzeczywistym dla wojskowej drużyny psów; 3) szkoleniu psów. Relacje i interakcje między ludźmi i psami w psich zespołach są częściowo kształtowane przez kontekst misji, instytucję wojskową, a także specyfikę członków diady. Zdegradowane środowisko, ryzyko i śmierć to istotne czynniki warunkujące przygotowanie i wdrażanie zespołów psów, a także relacje nawiązywane w ramach partnerstwa.

2025-06-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przegląd programów resocjalizacyjnych z udziałem psów w zakładach penitencjarnych

Hanna Mamzer

Język: EN | Data publikacji: 09-06-2023 | Abstrakt | s. 1-12

Zaobserwowanie pozytywnego wpływu obecności zwierząt i relacji z nimi na ludzi stało się powodem projektowania programów terapeutycznych i resocjalizacyjnych z ich udziałem. Tego rodzaju programy są więc wdrażane w domach opieki dla seniorów, w ramach terapii zajęciowej dla osób z niepełno sprawnościami oraz mając charakter resocjalizacyjny są także realizowane w więzieniach. Mają na celu wspieranie osadzonych we wzmacnianiu kompetencji społecznych takich jak empatia, odpowiedzialność, sprawna komunikacja, cierpliwość. Uczestnicy tych programów oceniają je pozytywnie wskazując na podniesienie subiektywnie odczuwanego dobrostanu. W tekście przedstawiam krótki rys historyczny wykorzystania relacji ze zwierzętami dla poprawiania stanu psycho-społecznego ludzi, korzyści płynące z takich programów oraz znaczenie tych programów w jednostkach penitencjarnych.

2023-06-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

COVID i zwierzęta. Zwierzęco-ludzka rodzinność i zwierzęca przestrzeń miejska w czasach pandemii

Lucyna Kopciewicz , Marcin Welenc

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-20

Podczas pierwszej, drugiej i trzeciej fali zakażeń koronawirusem w Polsce autorzy prowadzili badania empiryczne online inspirowane teoretycznym potencjałem socjologii codzienności oraz socjologii katastrof. Jednym z problemów, który ujawnił się podczas realizacji tego projektu, była kwestia zmieniających się relacji ludzi i zwierząt, zmian zachowań zwierząt podczas lockdownu oraz zmian w zakresie zachowania ludzi wobec zwierząt. Interpretacje wyników badań przedstawione w tym artykule dotyczą dwóch sfer: sfery domowej – i zwierząt, które w niej zamieszkują oraz przestrzeni miejskiej – i zwierząt wolnożyjących (także zwierząt bezdomnych, porzuconych). Wyniki badań, zdaniem autorów, przyczyniają się do poszerzenia wiedzy o ludzko-zwierzęcej rodzinności oraz wiedzy o ekosystemach miejskich i możliwościach ich kulturowo-przyrodniczej eksploracji.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wilk syty i owca cała Czy powinniśmy pozyskiwać mięso ryb metodami in vitro?

Piotr Rzymski , Dominika Sikora

Język: PL | Data publikacji: 20-11-2025 | Abstrakt | s. 1-13

Niniejszy artykuł omawia koncepcję produkcji mięsa, w tym ryb, techniką pozaustrojową (mięso in vitro, mięso komórkowe) jako potencjalnej metody mogącej ograniczyć docelowo cierpienie zwierząt w obliczu rosnącego zapotrzebowania na produkty żywnościowe, w tym również pochodzenia wodnego. Pierwsze produkty mięsa drobiowego otrzymywanego w ten sposób uzyskały autoryzację w Singapurze i Stanach Zjednoczonych. W najbliższych latach spodziewana jest dalsza ekspansja produkcji mięsa komórkowego, również na rynku europejskich, w przypadku uzyskania pozytywnej oceny Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności. Artykuł omawia także potencjalne korzyści środowiskowe i dla zdrowia publicznego, mogące wynikać z wykorzystania metod in vitro do otrzymywania różnego typu mięsa spożywczego. Wskazane zostają też najważniejsze ograniczenia i bariery na drodze do komercjalizacji takich produktów.

2025-11-20



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Aristajos i Tanatos. Owadzia poetyka Samuela Becketta

Michał Kisiel

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 211-226

Celem niniejszego artykułu jest próba nakreślenia sposobów, za pomocą których Samuel Beckett wiąże śmierć z figurami owadów, stanowiącymi jeden z najbardziej dopracowanych i konsekwentnych tropów zwierzęcych w jego literackim uniwersum. Jak się okazuje, w przeładowanych antropocentryzmem dziełach irlandzkiego pisarza zwierzęta zaskakują czytelnika tym, jak wiele z ich gatunków oraz okazów zamieszkuje jałowe i martwe przestrzenie Becketta. Owady nie stanowią w tej kwestii wyjątku: w światach Becketta spotykamy muchy, pszczoły, szerszenie, osy czy mrówki. Wychodząc od antropocentrycznego odczytania dzieł autora Końcówki przez Alaina Badiou, autor przesiewa tę interpretację przez maszynę antropologiczną Giorgio Agambena oraz posthumanistyczne rozważania Rosi Braidotti. W odróżnieniu od figur ludzkich, które skazane są na niekończącą się agonię pozbawioną wieńczącego ją wydarzenia, owady zostają odczytane jako byty przynależące w pełni do śmierci, sporadycznie przebijające się poprzez jej mur do świata żywych. Podążając za tym rozpoznaniem, autor stara się ukazać powyższą tezę na kilku różnych planach. W artykule zostaje zinterpretowana rola Worma (dosłownie: Robaka) w Nienazywalnym, a także jego niejasny status ontologiczny. W Molloyu zanalizowana zostaje relacja Morana do jego pszczół: obserwacja ich tańca oraz odkrycie ich śmierci oraz zwłok. W końcu, w dalszych częściach artykułu odczytana zostaje fascynująca Becketta logika roju, a także metonimiczne związki owadów z technologią, których tanatyczne aspekty ujawniają intrygujące związki ludzi i nieludzi w dziełach autora Końcówki.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta w rytuałach rosyjskiej czarnej magii w koncepcji Natashy Helvin

Grzegorz Ojcewicz

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-24

Autor podjął problem roli zwierząt wykorzystywanych w słowiańskich rytuałach czarnej magii w aspektach jakościowym i ilościowym przez wskazanie na gatunki, kolorystykę i udział przedstawicieli fauny w krwawych obrzędach ciemnego czarostwa. Polem obserwacji uczynił koncepcję Natashy Helvin przedstawioną w książce Rosyjska czarna magia. W trakcie analizy tego dzieła Autor wyłonił najbardziej aktywne zwierzę, jakim posługują się czarownicy: jest nim czarny kogut. Badacz odpowiedział na pytanie o przyczyny tego stanu rzeczy i podkreśłił bezwzględne uprzedmiotowienie wszystkich zwierząt w praktykach czarnych magów.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Niech paraduje […]. Niech frunie […]. Niech jest […].”. Pszczoły i inne owady w poezji oraz prozie Małgorzaty Lebdy

Ewa Mazurkiewicz

Język: PL | Data publikacji: 05-09-2025 | Abstrakt | s. 1-13

W twórczości Małgorzaty Lebdy pszczoły i inne owady pełnią kluczową rolę jako nośniki znaczeń relacyjnych i symboliczna przestrzeń spotkania między światem ludzi a światem zwierząt. Autorka, czerpiąc inspirację z własnych doświadczeń dorastania w rodzinie pszczelarskiej oraz bliskiej relacji z ojcem, kreuje literacką wizję, w której centralnym tematem staje się współzależność istot ludzkich i pozaludzkich.Pszczoły w jej poezji i prozie są nie tylko metaforą życia wspólnotowego, ale także wyrazem harmonii i współpracy w ekosystemie, który obejmuje wszystkie formy życia. Relacja bohaterów literackich z pszczołami odzwierciedla głębsze prawdy o ludzkiej egzystencji: o kruchości, potrzebie troski i współodpowiedzialności za świat natury. Owady stają się świadectwem wspólnoty życia i przypomnieniem o konieczności uznania wzajemnych powiązań, które łączą człowieka z otaczającym go światem.

2025-09-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

O szczurach i ludziach III. Pragmatystyczna rekonstrukcja podmiotowości sprawczej drogą aktywnego wnioskowania

Zbigniew Słuszkiewicz

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2025 | Abstrakt | s. 1-43

Ostatnia część tryptyku (Of Rats and Men) syntetyzuje całą serię, dążącą do: (1) zakwestionowania fundamentów wybranych założeń tradycyjnego dyskursu filozoficznego odnośnie umysłów ludzkich i nie-ludzkich; (2) zaprezentowania, w jaki sposób narzędzia „zwrotu pragmatycznego” mogą pogłębić rozumienie podmiotowości zwierząt; oraz (3) dostarczenia a posteriori wsparcia dla gradualistycznych kategorii podmiotowości moralnej, takich jak koncepcja „podmiotu motywowanego moralnie” Marka Rowlandsa. Powyższe cele realizowane są poprzez eksplorację charakterystycznych cech zaawansowanej podmiotowości sprawczej. Rozwijając wątki rozpoczęte w Of Rats and Men II, autor wykorzystuje teorię aktywnego wnioskowania (AIN), aby ustalić, w jaki sposób procesy wnioskowania kontrfaktycznego i samo-uwierzytelniania sprzyjają jej emergencji. W tym kontekście teoretyczna analiza Jakoba Hohwy’ego zostaje zestawiona z wynikami eksperymentów na gryzoniach, sugerującymi, że zdolność do doświadczania samo-uwierzytelniania na poziomie psychofizjologicznym wchodzi w zakres poczucia sprawstwa (SoA) i może występować poza naszym gatunkiem. Aby zweryfikować występowanie tego zjawiska, zaproponowano interpretację AIN eksperymentu „wiązania czasowego” zaprojektowanego przez Antonellę Tramacere i Colina Allena. Na koniec, aby zilustrować ontologiczną spójność koncepcji szczurów jako istot zdolnych do osiągnięcia poziomu poznawczo zaawansowanej podmiotowości sprawczej, umieszczono ją w szerszych ramach „poznawczych stożków świetlnych” Michaela Levina.

2025-06-30